CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ

I – HỆ THỐNG KIẾN THỨC THEO CHUYÊN ĐỀ

          a) Từ gồm hai mặt : ngữ âm và nghĩa. Hai mặt đó gắn bó với nhau chặt chẽ. Nếu một trong hai mặt đó không được xác định rõ để sử dụng chính xác sẽ dẫn đến lỗi dùng từ. Ví dụ :

          – Chúng em đi khuyên góp tiền ủng hộ đồng bào bị lũ lụt.

          Dùng khuyên góp không đúng với ý nghĩa cần diễn đạt, phải dùng quyên góp.

          b) Mỗi từ có đặc điểm ngữ pháp (tức khả năng kết hợp với những từ khác) riêng. Không nắm được đặc điểm kết hợp từ cũng dẫn đến lỗi dùng từ. Ví dụ :

          Huấn Cao không nề hà đến tính mạng của mình.

          – Dùng nề hà đến là sai về quan hệ ngữ pháp.

          – Dùng nề hà tính mạng cũng sai về kết hợp nghĩa (nề hà thường dùng với : công việc, khó khăn, gian khổ, hiểm nguy...)

          – Nên thay nề hà bằng lo lắng hoặc quan tâm

          c) Trong nghĩa của từ, có phần biểu thị cách đánh giá, cảm xúc, thái độ của người sử dụng (sắc thái biểu cảm).

          Ví dụ : các từ hi sinh, bỏ mạng tuy cùng có nghĩa biểu thị “cái chết”, song, sắc thái biểu cảm của hai từ đó khác nhau. Khi sử dụng từ cũng cần chú ý đến đặc điểm này.

          d) Bên cạnh sắc thái biểu cảm, từ còn có đặc điểm về lĩnh vực sử dụng (phong cách). Sử dụng lầm lẫn từ của phong cách này sang phong cách khác cũng là một loại lỗi dùng từ cần tránh.

          e) Các từ còn có đặc điểm về nguồn gốc (từ thuần Việt, từ mượn) và đặc điểm về phạm vi sử dụng (từ toàn dân, từ địa phương, thuật ngữ, từ nghề nghiệp, biệt ngữ …). Cần lưu ý để sử dụng từ đúng với các đặc điểm đó. Cụ thể, không nên lạm dụng từ mượn, từ địa phương khi không cần thiết.

          g) Cần lưu ý tránh các lỗi về dùng từ. Cụ thể, cần tránh các lỗi sau :

          – Lỗi dùng từ sai âm và nghĩa

          – Lỗi dùng từ sai về quan hệ kết hợp

          – Lỗi dùng từ sai về sắc thái biểu cảm, sai về phong cách

          – Lỗi lạm dụng từ mượn, từ địa phương.