BÀI 2
CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ
ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
PHÂN TÍCH TÁC PHẨM
Truyện Cuộc chia tay của những con búp bê viết về cuộc chia tay cảm động và đau xót giữa hai anh em Thành và Thuỷ, do bố mẹ các em li hôn.
Câu chuyện được kể theo ngôi thứ nhất. Người kể chính là người chứng kiến câu chuyện xảy ra, trực tiếp tham gia cốt truyện – tức cùng chịu nỗi đau vì sư mất mát về tình cảm như em gái mình. Cách lựa chọn ngôi kể này giúp tác giả có điều kiện trực tiếp thể hiện suy nghĩ, tình cảm và diễn biến tâm trạng của nhân vật, tăng thêm tính chân thực của truyện, làm cho truyện hấp dẫn và sinh động hơn. Chính vì thế, mặc dù tiêu đề của truyện là cuộc chia tay của những con búp bê nhưng người đọc vẫn hiểu là cuộc chia tay của hai anh em Thành và Thuỷ. Tuy nhiên, tiêu đề truyện còn một hàm ý khác. Những con búp bê thường gợi liên tưởng đến sự hồn nhiên, trong sáng, vô tư. Cuộc chia tay của những con búp bê tạo ra một tình huống tâm lí – đó là cuộc chia tay không đáng có, cũng như không đáng có cuộc chia tay giữa Thành và Thuỷ — hai anh em vốn rất mực gần gũi, thương yêu và luôn luôn quan tâm, chia sẻ cùng nhau (biết anh bị rách áo, Thuỷ đem kim chỉ ra tận sân bóng vá áo cho anh ; Thành tận tình giúp em trong học tập, chiều nào cũng đến lớp đón em, vừa đi vừa trò chuyện ; Thành nhường hết đồ chơi cho em nhưng Thuỷ lại sợ “lấy ai gác đêm cho anh” nên lại nhường anh con Vệ Sĩ,…).
Đọc truyện, điều dễ nhận thấy là giữa lời nói và hành động của Thuỷ bộc lộ những mâu thuẫn rõ rệt khi thấy anh chia hai con búp bê Vệ Sĩ và Em Nhổ ra hai bên : Trong suy nghĩ, Thuỷ không muốn chia rẽ hai con búp bê nên Thuỷ vừa ngạc nhiên vừa giận dữ “Sao anh ác thế !” nhưng lại rất thương Thành, sợ đêm đêm không có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ cho anh. Để giải quyết được mâu thuẫn ấy, chỉ có một cách duy nhất là bố mẹ các em không chia tay nhau. Nhưng thực tế thật là nghiệt ngã. Cuộc chia tay của người lớn đã để lại hậu quả đau đớn cho các em. Cuối truyện, Thuỷ đã để lại con Vệ Sĩ, với một cử chỉ và giọng nói dứt khoát : “Em để nó ở lại…; Anh phải hứa…, Anh nhớ chưa ? Anh hứa đi”. Mỗi lời khẩn khoản của Thuỷ như một nhát dao cứa vào tâm hồn người đọc. Chứng kiến cảnh Thành và Thuỷ dành sự quan tâm chăm chút cho nhau, ai chẳng động lòng – nhất là đối với Thuỷ, một bé gái giàu lòng vị tha, vừa thương anh, vừa thương cả những con búp bê, không muốn chúng bị chia lìa. Chi tiết để lại con Vệ Sĩ là một chi tiết có tính cao trào, đặc sắc, giàu ý nghĩa nhân văn của truyện.
Bố mẹ chia tay, Thuỷ phải xa ngôi trường thân yêu. Toàn những cảnh quen thuộc trên con đường mà hai anh em đã đi lại hàng nghìn lần từ tuổi ấu thơ, nhưng hôm nay Thuỷ đột nhiên dừng lại, “mắt cứ nhìn đau đáu vào một gốc cây hay một mái nhà nào đó”, rồi đến trước lớp 4B, “cắn chặt môi im lặng”. Bạn bè kinh ngạc. Cô giáo kêu lên sửng sốt, an ủi vỗ về và tặng Thuỷ cuốn sổ cùng cây bút máy. Thật cảm động trước chi tiết cô kêu trời “tái mặt và nước mắt giàn giụa” khi biết rồi đây Thuỷ không được tiếp tục đi học nữa.
Không chỉ tiêu đề của truyện, không chỉ hành động để lại con búp bê Vệ Sĩ, chi tiết khi dắt Thuỷ ra khỏi trường, tâm trạng của Thành “kinh ngạc thấy mọi người đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật” cũng thể hiện rõ sự tương phản và phi lí trong cuộc chia tay. Nó thể hiện tâm trạng bơ vơ, thất vọng của nhân vật trong truyện. Đó cũng là thông điệp về ý thức bảo vệ tình cảm gia đình mà nhà văn muốn gửi đến người đọc.
Văn bản đọc thêm
| HAI CHỊ EM
Nín đi em bố mẹ bận ra toà ! Chị lên bảy dỗ em trai ba tuổi Thằng bé khóc bung chưa quen chịu đói Hai bàn tay xé áo chị đòi cơm. Bố mẹ đi sáng sớm, khác mọi hôm Không nấu nướng và không hề trò chuyện Hai cái bóng hai đầu ngõ hẻm Cùng một đường sao chẳng thể chờ nhau ? Biết lấy gì dỗ cho em nín đâu Ngoài hai tiếng ra toà vừa nghe nói Chắc nó nghĩ như ra đồng, ra bãi Sớm muộn chi rồi bố mẹ cũng về. Mẹ bế em âu yếm, vuốt ve Bố xách nước khi mẹ vừa nhóm bếp Nó sung sướng vào ra tíu tít Rồi quây quần, nồi cơm mở vung ra… Nó biết đâu bố mẹ nó ra toà Là cầm cưa xẻ ngang tình đoàn tụ Đứa còn mẹ thì thôi mất bố Hai chị em rồi sẽ mất nhau. – Nín đi em… – em khẩn giọng khóc gào Chị mếu máo đầm đìa nước mắt Những bố mẹ bên bờ chia cắt Phút giây thôi hãy nghe tiếng con mình. |
(Vương Trọng, Mưa đền cây, NXB Phụ nữ, Hà Nội, 1987)
* Gợi dẫn
Lời nhắn gửi của nhà thơ Vương Trọng đối với bạn đọc giống thông điệp mà Khánh Hoài thể hiện qua thiên truyện Cuộc chia tay của những con búp bê ở những điểm nào ?
Tải về file word >> tại đây
>> Xem thêm:
Trackbacks