HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ
( Tiếp theo)
LUYỆN TẬP
1.Phân tích các nhân tố giao tiếp thể hiện trong câu ca dao.
a.Nhân vật giao tiếp ở đây là một đôi thanh niên nam nữ trẻ tuổi (biểu hiện qua các từ “anh” và “nàng” và cụm từ “tre non đủ lá” – ý nói cô gái đã đến độ xuân thì).
b.Hoạt động giao tiếp này diễn ra vào một đêm trăng sáng và thanh vắng. Thời gian đó thường thích hợp với những câu chuyện tâm tình nam nữ (những câu chuyện cần một thòi gian và một không gian có tính chất riêng tư).
c.Nhân vật “anh” chọn cách nói ví von, bóng gió của ca dao để “đặt vấn đề”. Vì thế chuyện “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” thực chất là ý chỉ họ (đôi trai gái) đã đến tuổi trưởng thành và lúc này tính đến chuyện kết duyên là đúng lúc. Như vậy, mục đích lời nói của nhân vật “anh” là lời ướm hỏi.
d.Chuyện “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” cũng giống như chuyện “trai lớn dựng vợ, gái lớn gả chồng”, vì thế cách nói của chàng trai phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp. Cách nói này vừa có hình ảnh vừa giàu sắc thái tình cảm lại vừa tế nhị nên dễ làm rung động và dễ thuyết phục người nghe.
2.Đoạn trích ghi lại cuộc giao tiếp giữa A Cổ và một ông già trong cuộc sống đời thường.
a.Trong cuộc giao tiếp đó, A Cổ và ông già đã tiến hành các hành động nói:
-Cháu chào ông ạ! (A cổ chào)
-A Cổ hả? (Ông già chào đáp)
-Lớn tướng rồi nhỉ? (ông già khen)
-Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không? (Ông già hỏi)
-Thưa ông, có ạ! (A cổ đáp lời)
-Trong lời của ông già, chỉ có câu thứ ba mới thực sự là hỏi nên A Cô đã trả lời. Câu đầu là lời chào đáp, câu thứ hai là để khen nên A Cổ không trả lời.
c.Tình cảm, thái độ và quan hệ giữa hai người đối vói nhau bộc lộ rõ qua lời nói của họ. Cách xưng hô ông – cháu, các từ tình thái (thưa, ạ, hả ,nhỉ) đã cho thấy thái độ kính mến của A Cô đối với ông già và thái độ yêu quý, trìu mến của ông già đối với cháu 1 là A Cổ.
3.Đọc bài thơ và trả lời câu hỏi.
a.Khi làm bài thơ Bánh trôi nước, Hồ Xuân Hương muốn ca ngợi vẻ đẹp và khẳng định phẩm chất trắng trong của người phụ nữ nói chung và của tác giả nói riêng. Bài thơ cũng là một thông điệp nói lên sự vất vả và gian truân của họ. Để thực hiện giao tiếp đó, tác giả đã xây dựng nên hình tượng “chiếc bánh trôi” và sử dụng khá nhiều từ ngữ giàu hàm nghĩa (trắng, tròn, bảy nổi ba chìm, tấm lòng son,…)
b.Để lĩnh hội bài thơ, người đọc phải căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ (giải mã ý nghĩa của các từ ngữ) như: trắng, trong (nói về vẻ đẹp), thành ngữ “bảy nổi ba chìm” (chỉ sự gian truân vất vả, sự xô đẩy của cuộc đời), tấm lòng son (vẻ đẹp bên trong). Bên cạnh các yếu tố ngôn ngữ, người đọc còn phải liên hệ với cuộc đời tác giả – một cuộc đời tài hoa và luôn khát khao hạnh phúc nhưng lại gặp nhiều trắc trở về chuyện tình duyên. Có như vậy, chúng ta mới hiểu đầy đủ nội dung giao tiếp mà nhà thơ muốn gửi gắm trong tác phẩm này.
4.Viết một thông báo.
Để làm được bài này, học sinh cần có định hướng trước về bố cục của thông báo, hoàn cảnh thông báo, đối tưọng và nội dung giao tiếp. Yêu cầu thông báo ngắn gọn nhưng phải đầy đủ, rõ ràng.
Gợi ý:
THÔNG BÁO
Nhằm thiết thực kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới, trường THPT… tổ chức tổng vệ sinh toàn trường.
-Thời gianiàm việc: Từ 8h đến 11h 30 phút ngày… tháng… năm…
-Nội dung công việc: Thu dọn rác thải, phát quang cỏ dại, vun xới và chăm sóc các gốc cây, bồn hoa trong phạm vi quản lí của nhà trường.
-Lực lượng tham gia: Toàn thể đoàn viên, thanh niên trong trường.
-Dụng cụ: Mỗi lớp 1/3 mang cuốc xẻng, 1/3 mang chổi, còn lại mang dao to,…
-Phân công cụ thể: Các chi đoàn nhận tại văn phòng Đoàn trường.
-Công tác quản lí: Ban Chấp hành Đoàn trường cùng giáo viên chủ nhiệm các lớp quan tâm nhắc nhở, đôn đốc học sinh.
Nhà trường kêu gọi toàn thể các chi đoàn hãy nhiệt liệt hưởng ứng và tích cực tham gia buổi tổng vệ sinh này.
Ngày… tháng… năm…
Ban Giám hiệu nhà trường
5.Đọc bức thư và trả lời câu hỏi.
Các nhân tố giao tiếp trong trường họp này là:
a.Nhân vật giao tiếp: Người viết là Hồ Chí Minh – chủ tịch nước, người đọc là học sinh toàn quốc – thế hệ chủ nhân tương lai của nước Việt Nam vừa giành được độc lập.
b.Tình huống giao tiếp: Đất nước vừa giành được độc lập, học sinh khởi sự tiếp nhận một nền giáo dục hoàn toàn dân tộc.
c.Nội dung giao tiếp: Vui mừng, sung sướng vì học sinh được hưởng độc lập, đặt trách nhiệm và nhiệm vụ của học sinh đối với đất nước mới độc lập. Lời chúc mừng của Bác Hồ dành cho học sinh.
d.Mục đích giao tiếp: Chúc mừng học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước để xác định trách nhiệm nặng nề nhưng vẻ vang của học sinh.
e.Lời thư của Bác Hồ vừa chân tình, gần gũi, vừa nghiêm túc khi xác định nhiệm vụ nặng nề nhưng vẻ vang của học sinh.
-XEM THÊM HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ – NGỮ VĂN 10 TẠI ĐÂY
XEM THÊM HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH KHÁI QUÁT VĂN HOC DÂN GIAN VIỆT NAM – NGỮ VĂN 10 TẠI ĐÂY
Trackbacks