Ôn tập phần tiếng việt ngữ văn lớp 9
Mục đích của bài ôn tập là giúp học sinh nắm vững các kiến thức về tiếng Việt đã học ở học kì II.
A. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU NỘI DUNG ÔN TẬP I
I. Bảng tổng kết khởi ngữ và các thành phần biệt lập
II. Bảng tổng kết về các phép liên kết đã học.
III. Bảng tổng kết về nghĩa tường minh và hàm ý
Xem thêm Luyện nói: Nghị luận về một đoạn thơ, bài
B. HƯỚNG DẨN LUYỆN TẬP
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
1. Bài tập này nêu hai yêu cầu:
- Xác định các từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dẫn ở SGK, trang 109 là thành phần gì của câu;
- Điền chúng vào bảng tổng kết (theo mẫu).
2. Bài tập này yêu cầu các em viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và một câu chứa thành phần tình thái.
Đoạn văn tham khảo
(1) Tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu sau năm 1975 có lẽ là truyện ngắn “Bến quê”. (2) Câu chuyện xoay quanh hoàn cảnh éo le của nhân vật Nhĩ và ước muốn cuối cùng của anh. (3) Cốt truyện không phức tạp nhưng ý nghĩa truyện lại vô cùng sâu xa. (4) Dường như nhà văn đã gửi gắm biết bao suy tư, trải nghiệm về cuộc đời, về con người vào tác phẩm. (5) Đối với người đọc, giải mã được những ý nghĩa sâu sắc đó của truyện là một công việc không hề đơn giản. (6) Nhưng cứ đọc , và nghiền ngẫm, một lần, hai lần, ba lần, thậm chí nhiều hơn thế, vẻ đẹp của truyện sẽ dần hé mở trước mắt chúng ta.
Trong đó:
- Câu (1) và (4) có chứa thành phần tình thái.
- Câu (5) chứa khỏi ngữ.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn
1. Bài tập này yêu cầu các em xác định mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dẫn ở SGK, trang 110 thể hiện phép liên kết nào.
a. Nhưng thể hiện phép nối, nối câu (3) Mưa đá với câu (2) Mưa.
Nhưng rồi là phép nối, nối câu (5) có tiêng lanh canh gõ trên nóc hang với câu (4) Lúc đầu tôi không biết.
Và là phép nối, nối câu (8) tôi thấy đau, ướt ở má với câu (6), (7) đứng trước đó.
b. Cô bé là phép lặp, lặp cụm từ này ở câu (2) và câu (1).
Nó là phép thế. Đại từ nó ở câu (3) thay thế cho cụm từ cô bé đã đề cập ở câu (1) và (2).
. c. Thế là phép thế, thay thế cho cụm từ bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa.
2. Bài tập này yêu cầu các em ghi kết quả phân tích ở bài tập 1 vào bảng tổng kết theo mẫu.
3. Bài tập này yêu cầu các em nêu rõ sự liên kết về nội dung, về hình thức giũa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu.
- Liên kết về nội dung: Các câu trong đoạn được sắp xếp lô-gíc.
+ Câu 1 có vai trò giới thiệu truyện Bến quê.
+ Các câu (2), (3), (4), (5), (6) có ý nghĩa bổ sung các chi tiết làm rõ hơn cho câu (1).
- Liên kết về hình thức:
+ Phép lặp:
+ Lặp lại từ truyện ỏ các câu (1), (3), (5), (6).
+ Lặp lại các từ tác phẩm ở các câu (1), (4).
+ Phép đồng nghĩa: sử dụng từ cùng trường nghĩa: truyện và tác phẩm.
+ Phép nối: sử dụng từ nhưng ở đầu câu (6) có tác dụng nối câu (6) với các câu trước đó.
III. Nghĩa tường minh và hàm ý
1. Bài tập này yêu cầu các em cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
Câu Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết chỗ rồi có hàm ý: Các ông nhà giàu bị đày xuống địa ngục sau khi chết vì thói keo kiệt.
2. Bài tập này nêu hai yêu cầu:
- Xác định hàm ý của các câu in đậm dẫn ở SGK, trang 111.
- Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào.
a. Câu Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp có hàm ý: Đội bóng huyện mình chơi không hay.
Hàm ý trên được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại, đó là phương châm quan hệ.
b. Câu Tớ báo cho Chi rồi có hàm ý: Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn.
Hàm ý trên được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại, đó là phương châm về lượng.
Trackbacks