Hướng dẫn phân tích Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh – Ngữ văn 10

CÁC HÌNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH

LUYỆN TẬP

HƯỚNG DẪN HỌC BÀI

a.Đối tượng và mục đích thuyết minh của từng văn bản

Văn bản 1: Giới thiệu Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân thuộc Đồng Tháp, huyện Đan Phượng, Hà Tây (cũ).

-Văn bản 2: Giới thiệu bưởi Phúc Trạch – Hà Tĩnh.

b.Các ý chính tạo thành nội dung thuyết minh của từng văn bản

-Văn bản 1 có các ý chính là:

+ Giới thiệu sơ lược về làng Đổng Vân, xã Đồng Tháp, huyện Đan Phượng, Hà Tây (cũ). + Thông lệ làng mở hội trong đó có thổi cơm thi vào ngày rằm tháng giêng.

+ Luật lệ và hình thức thi.

+ Nội dung hội thi (diễn biến cuộc thi).

+ Đánh giá kết quả.

+ Ý nghĩa hội thi thổi cơm ở Đồng Vân.

-Văn bản 2 có các ý chính là:

+ Trên đất nước ta có nhiều loại bưởi nổi tiếng: Đoan Hùng (Phú Thọ), Mê Linh (Vĩnh Phúc), Long Thành (Đồng Nai), Phúc Trạch (Hà Tĩnh).

+ Miêu tả quả bưởi Phúc Trạch (hình thể, màu sắc bên ngoài, mùi thơm của vỏ, vỏ mỏng).

+ Miêu tả hiện trạng (màu hồng đào, múi thì màu hồng quyến rũ, tép bưởi vị không cay, không chua không ngọt đậm đà mà ngọt thanh).

+ Ở Hà Tĩnh người ta biếu người ốm bằng bưởi.

+ Thời kì kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ thương binh mới được ưu tiên.

+ Bưởi đến các trạm quân y.

+ Các mẹ tiếp bộ đội hành quân qua làng.

+ Trước cách mạng có bán ở Hồng Kông, theo Việt Kiều sang Pa-ri.

+ Năm 1938 bưởi Phúc Trạch đoạt giải thưởng trong một cuộc thi. Ban giấm khảo xếp vào hàng “Quả ngon xứ Đông Dương”.

c.Cách sắp xếp các ý trong từng văn bản

-Văn bản 1: Các ý đã được sắp xếp theo trình tự thời gian, giới thiệu hội thi và thi một công việc cụ thể nên người trình bày phải theo thời gian. Sự việc ấy được diễn ra vào lúc nào. Người giới thiệu đã theo quá trình vận động của cuộc thi mà lần lượt trình bày.

-Văn bản hai là sự kết hợp nhiều yếu tố khác nhau.

+ Lúc đầu giới thiệu quả bưỏi Phúc Trạch theo trình tự không gian (từ ngoài vào trong).

+ Sau đó giới thiệu giá trị sử dụng bưởi Phúc Trạch.

*Người ốm;

*Thương bệnh binh

*?Bộ đội qua làng;

*Sang cả Hồng Kông, Pa-ri;

Phần này theo trật tự logic.

d.Kết cấu của văn bản thuyết minh là sự tổ chức, sắp xếp các thành tố của văn bản thành một đon vị thống nhất hoàn chỉnh và phù hợp với mối quan hệ bên trong hoặc bên ngoài với nhận thức của con người.

LUYỆN TẬP

-Thuyết minh bài thơ của Phạm Ngũ Lão.

Có thể chọn hình thức kết cấu theo trật tự logic với hệ thống ý được sắp xếp như sau:

-Giới thiệu chung về bài thơ: tác giả, thể loại, nội dung chính…

-Thuyết minh về giá trị nội dung của bài thơ:

+ Hai câu đầu: Hào khí, sức mạnh của quân đội thời Trần;

+ Hai câu sau: Chí làm trai theo tinh thần Nho giáo (lập công và lập danh); cái thẹn khiêm tốn của con người có nhân cách, có ý chí, có trách nhiệm đối với giang sơn…

-Thuyết minh về giá trị nghệ thuật bài thơ:

+ Sự cô đọng, đạt đến độ súc tích cao;

+ Nhấn, mạnh tính kì vĩ về thời gian, không gian và con người…

-Thuyết minh một di tích, một thắng cảnh.

-Những nội dung cần giới thiệu:

+ Vị trí.

+ Quang cảnh.

+ Sự tích.

+ Sức hấp dẫn.

+ Những giá trị cùa di tích,…

-Cách sắp xếp ý: Kết hợp linh hoạt các trình tự:

+ Không gian.

+ Thời gian.

+ Logic.

XEM THÊM HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH TÁC PHẨM NỖI OÁN CỦA NGƯỜI PHÒNG KHUÊ – NGỮ VĂN 10