Miêu tả trong văn bản tự sự
Mục đích của bài học giúp học sinh hiểu được vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự.
A. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự.
Trong văn tự sự, việc miêu tả cụ thể, chi tiết cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm và sinh động. Ví dụ:
- Tả cảnh
… Những nét hớn hở trên mặt người lái xe chợt duỗi ra rồi bẵng đi một lúc, bác không nói gì nữa. Còn nhà hoạ sĩ và cô gái củng nín bặt, vì cảnh trước mặt bỗng hiện lên đẹp một cách kì lạ. Nắng bây giờ bắt đầu len tới đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng, những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kính thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên cái vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe.
(Nguyễn Thành Long)
- Tả người
Phi bèn đặt yến ở gác Triều Dương để thiết đãi Phan Lang. Dự tiệc hôm ấy có vô số những mĩ nhân, quần áo thướt tha, mái tóc búi xễ. Trong số đó, có một người chỉ hơi điểm qua một chút son phấn trông rất giống Vũ Nương. Phan có ý nhìn trộm, nhưng không dám nhận.
(Nguyễn Dữ)
II. Đọc hiểu
1. Đọc đoạn trích dẫn trong SGK, trang 91.
2. Trả lời câu hỏi:
a. Đoạn trích kể về việc vua Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi.
Trong trận đánh đó, nhân vật vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc.
b. Các chi tiết miêu tả trong đoạn trích:
- Kén hàng lính khoẻ mạnh, lưng giắt dao ngắn, đều đeo binh khí theo sau, dàn thành chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc. (Chi tiết miêu tả về những người lính của vua Quang Trung).
- Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì… trong chốt lát tròi bỗng trở gió nam. (Chi tiết miêu tả về hành động của bè lũ quân Thanh).
c. Sự việc diễn ra theo đúng trình tự như trong SGK đã nêu. Song nếu chỉ kể lại sự việc diễn ra như thế thì câu chuyện không thể sinh động và người đọc không thể hình dung ra sự việc, con người, hành động… một cách cụ thể.
Trong đoạn trích Hoàng Lê nhất thống chí có sự kết hợp giữa yếu tố miêu tả và yếu tố tự sự khiến cho sự việc được tái hiện một cách sinh động, cụ thể và gợi cảm.
Xem thêm Kiều ở Lầu Ngưng Bích Ngữ văn lớp 9 tại
B. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập này nêu hai yêu cầu:
- Tìm những yếu tố tả người và tả cảnh trong hai đoạn trích Truyện Kiều.
- Phân tích giá trị của những yếu tố miêu tả ấy trong việc thê hiện nội dung.
Những yếu tố tả người và tả cảnh trong hai đoạn trích Chị em Thuý Kiều và Cảnh ngày xuân:
Những yếu tố tả người:
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngủ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Những yếu tố tả cảnh:
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhăn,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Để thấy được giá trị của những yếu tố miêu tả trong việc thể hiện nội dung mỗi đoạn trích, các em xem lại phần Đọc – hiếu hai đoạn trích Chị em Thuý Kiều và cảnh ngày xuân.
2. Bài tập này yêu cầu các em dựa vào đoạn trích cảnh ngày xuân, viết một đoạn văn kể về việc chị em Thuý Kiều đi chơi trong buổi chiều ngày Thanh minh.
Chú ý:
- Trong khi kể, cần vận dụng các yếu tố miêu tả để tả cảnh ngày xuân.
- Xem lại phần Đọc – hiểu đoạn trích Cảnh ngày xuân.
Học sinh tự làm.
3. Bài tập này yêu cầu các em bằng lời văn của mình miêu tả lại vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều.
Học sinh tự làm.
Trackbacks