Luyện tập xây dựng cốt truyện – tập làm văn 4

Luyện tập xây dựng cốt truyện – tập làm văn 4

LUYỆN TẬP XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN

ở tiết học này, từ các nhân vật đã cho, từ chủ đề đã nêu, HS phải dùng trí tưởng tượng để dựng lên một cốt truyện.

Mục đích của tiết học là : Giúp HS biết tưởng tượng, biết xây dựng một cốt truyện đơn giản theo gợi ý khi đã cho sẵn nhân vật và chủ đề của câu chuyện.

1. Xác định yêu cầu của đề bài

HS đọc kĩ đề bài, gạch chân các từ ngữ quan trọng. Đấy là các từ ngữ : tưởng tượng, kể vắn tắt, ba nhân vật bà mẹ, người con, bà tiên.

Câu chuyện có ba nhân vật : bà mẹ ốm, người con và bà tiên. Chuyện sẽ có một hay mấy nhân vật chính? Nhân vật chính là ai nhân vật phụ là ai? Điều gì sẽ xảy ra cho ba nhân vật này? Muốn lí giải, HS phải dùng trí tưởng tượng. Chú ý chi tiết ốm ( bị bệnh ) của bà mẹ. Bà mẹ ốm và là ốm nặng.., Chỉ có một loạỉ thần dược nào đó mới chữa khỏi, một phép màu nào đó mới làm cho bà mẹ lành bệnh. Thần dược đó, phép màu đó có liên quan gì tới bà tiên? Người con muốn cứu bà mẹ ốm phải làm gì? Mối quan hệ giữa người con và bà tiên ra sao? Những suy nghĩ và những câu hỏi như vậy đã hé mở cho chúng ta nhiều điều về một cốt truyện.

2. Lựa chọn chủ đề của câu chuyện

HS đọc kĩ cả hai  trong phần gợi ý.

 Câu chuyện với ba nhân vật như trên có thể là một câu chuyện về lòng hiếu thảo,, cũng có thể là một câu chuyện về lòng trung thực. Câu chuyện về lòng hiếu thảo hay tính trung thực chính là chủ đề của truyện. Lựa chọn chủ đề nào thì câu chuyện sẽ được phát triển theo chiều hướng ấy.

3. Thực hành xây dựng cốt truyện

a) Câu chuyện về lòng hiếu thảo

HS đọc kĩ mục 1 trong SGK, suy nghĩ và trả lời các câu hỏi đã nêu :

–        Người mẹ ốm như thế nào? ( Người mẹ tuổi già sức yếu rồi, sức lực ngày càng suy kiệt, hoặc đang khỏe bỗng bị lâm trọng bệnh…)

–        Người con chăm sóc mẹ như thế nào? ( Người con ngày đêm ở bên mẹ, nấu cháo, đun nước, chạy đôn chạy đáo tìm thầy thuốc…)

–        Để chữa khỏi bệnh cho mẹ người con gặp khó khăn gì? ( Phải tìm một loại thảo dược quý hiếm tôn trọng rừng sâu hoặc trên núi cao. Hoặc phải tìm cho được bà Tiên ở một nơi xa xôi, trắc trở…)

–        Người con đã vượt qua những khó khăn đó như thế nào? ( Người con lặn lội vào rừng sâu, đường đi khó, nhiều rắn, rết. hổ, báo… đói và khát… Núi cao, vách đá dựng đứng…)

–        Bà Tiên giúp hai mẹ con như thế nào? ( Bà tiên giúp người con tìm thần thần dược. Hoặc : Bà tiên cảm động trước lòng hiếu thảo của người con bèn ra tay cứu chữa…)

Sau đây là một bài viết để PH và HS tham khảo :

Ven khu rừng nọ có hai mẹ con sống lầm lũi bên nhau vì người cha chẳng may mất sớm.

Một hôm bà mẹ bị cảm nặng rồi sức lực cứ suy kiệt dần. Người con gái mới 9 tuổi ngày đêm túc trực bên mẹ. Cô bé nấu cháo cho mẹ ăn, đun nước cho mẹ uống, lau người, thay quần áo cho mẹ. cô hái các cây thuốc sắc lên cho mẹ uống. Dẫu vậy, bệnh tình của người mẹ vẩn không thuyên giảm. Có người mách muốn chữa được bệnh cho người mẹ, phải vào tận rừng sâu tìm cho được bông hoa bảy màu.

Nghe vậy, cô bé nhờ hàng xóm trông giúp mẹ, đang đêm vẫn lên đường tìm bông hoa lạ. Mộc gaỉ cào, mộc rắn rốt, hổ báo, mộc đói khát, cô cứ đi. Đi mãi, đi mãi, khi trời sáng bảnh thì cỏ đến một đầm lầy. Giữa đầm lầy, một bông hoa bảy màu hiện lên rực rỡ, Cô bé loay hoay tìm cách vượt đầm lầy nhưng không được. Thương mẹ, cô ngồi khóc.

Giữa lúc ấy. một bà tiên hiện ra. Cô bé thưa với bà tiên mọi việc, cảm động trước lòng hiếu thảo của cổ bé, bà Tiên bay ra giữa đầm lầy hái bông hoa bảy màu tặng cô và đưa cô bay thẳng về nhà.

Bà mẹ đang hấp hối được uống bát nước sắc từ bông hoa bảy màu liền khỏi bệnh. Hai mẹ con tìm bà tiên để cảm ơn nhưng bà đã bay đi từ lúc nào.

b) Câu chuyện về lòng trung thực

Phần đầu câu chuyện ( bà mẹ ốm nặng, người con tận tình chăm sóc mẹ, … ) có thể vẫn nêu như trên, cũng có thể dẫn dắt bằng một nội dung khác. Phần kế tiếp cần thay đổi. Ví dụ :

–        Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, người con gặp khó khăn gì? ( Nhà nghèo, không có tiền mời thầy thuốc và mua thuốc.)

–        Bà tiên biết chuyện và thử thách lòng trung thực của người con như thế nào? ( Bà tiên hóa thành một bà cụ giả vờ đánh rơi ba thỏi vàng nhưng người con không lấy, trả lại bà cụ.)

–        Bà tiên đã giúp người con trung thực ra sao? ( Bà đưa cho người con lọ thuốc có ba viên hoàn đơn và dặn mỗi ngày cho người mẹ uống một viên.)

Sau đây là một bài viết để PH và HS tham khảo :

Ngày xưa có một gia đình bố mốt sớm, chỉ còn người mẹ và cậu con trai mười tuổi. Hai mẹ con tảo tần đùm bọc lẫn nhau.

Mùa đông năm ấy, người mẹ bị trọng bệnh, khó lòng qua khỏi. Bà héo hắt dồn như tàu lá úa. Người con ngày đêm túc trực bên mẹ nhưng ngoài việc lo cho mẹ bát cháo, hớp nước, cậu không biết làm gì hơn. Căn lều trống hoang trống huếch, không có bất kì thứ gì có giá để bán lấy tiền mua thuốc cho mẹ. Cậu bé lo buồn, ngồi tấm tức khóc. Tiếng khóc làm động lòng một bà tiên. Bà quyết định giúp hai mẹ con nhưng muốn thử xem người con hiếu thảo ấy có lòng trung thực đến mức nào. Nhân lúc cậu bé ra suối lấy nước, bà tiên biến thành một cụ già đi trước, làm rớt ba thỏi vàng từ chiếc tay nải bị thủng. Cậu bé nhột lên và chạy đuổi theo bà cụ :

–        Bà ơi! Bà đánh rơi vàng này.

Bà tiên quay lại. Cậu bé trả bà ba thỏi vàng.

–        Sao cháu không cầm ba thỏi vàng này để chữa bệnh cho mẹ?

–        Thưa bà, vàng này không phải của cháu.

Bà tiên cười, xoa đâu cậu bé và biến ba thỏi vàng thành ba viên hoàn đơn nho nhỏ, thơm ngát.

–        Mỗi ngày cháu cho mẹ cháu uống một viên, mẹ cháu sẻ khỏi.

Cậu bé quỳ lạy bà tiên, cầm thuốc và mừng quá, bỏ cả việc lấy nước, chạy vội về cho mẹ uống viên thuốc đầu tiên.

Ba hôm sau bà mẹ khỏi bệnh. Hai mẹ con vui vẻ sống những ngày cơ hàn bên nhau.

GV và PH tổng kết: Muốn xây dựng một cốt truyện, chúng ta cần :

–        Xác định các nhân vật của truyện

–        Xác định chủ đề của truyện

–        Tưởng tượng ra diễn biến của truyện sao cho hợp lí để tạo ra một cốt truyện có ý nghĩa.