Luật tục xưa của người Ê-đê – tuần 24 – tiếng việt 5

Luật tục xưa của người Ê-đê

I. LUYỆN ĐỌC

1. Đọc diễn cảm bài đọc

2.  Lưu ý phát âm

Nhận diện và phát âm rõ các từ:

– tr / ch: trên, vòng tròn, trong rừng, trả, chuyện, chịu chết, tang chứng, chắc chắn, mẹ cha, chẳng;

– x / s: song, sức, sự việc, sung, suối, sai, số, xưa, xử phạt, xảy ra, xét xử;

– l / n: luật tục, lớn, là, lấy, làng, lòng, nặng, nằm, nước, này, nọ, nói;

– d / r / gi: dưới, dấu, dẫn đường, dân làng, rừng, ra, trả giá, giúp, giết;

-Ê-đê…

II. TÌM HIỂU BÀI

1. Tìm hiểu chung

Bài đọc Luật tục xưa của người Ê-đê của Ngô Đức Thịnh – Chu Thái Sơn nói về những luật tục từ xa xưa của người Ê-đê. Những luật tục này quy định rõ các tội và hình thức, mức độ xử phạt rất công bằng, nghiêm minh để bảo vệ cuộc sống yên bình của dân làng. Xã hội, cộng đồng nào cũng có luật lệ, luật pháp và mọi người phải sống, làm việc tuân theo những luật lệ ấy.

2. Nội dung chính

Mỗi cộng đồng, mỗi buôn làng đều bao gồm nhiều người. Nếu mỗi người làm việc gì cũng chỉ tùy tiện theo ý mình, không nghĩ đến người khác thì buôn làng sẽ rối loạn. Vì vậy, người xưa đặt ra luật tục để mọi người tuân theo, cùng gìn giữ và bảo vệ cuộc sống bình yên cho buôn làng. Người Ê-đê cũng có luật tục riêng của mình như những tộc người khác.

Đối với người Ê-đê, những việc sau bị xem là có tội: Tội làm việc mà không hỏi cha mẹ, người giả; tội ăn cắp; tội giúp kẻ có tội, đồng lõa với kẻ phạm tội; tội chỉ đường cho giặc. Những người phạm tội này bị xử phạt nghiêm khắc và công bằng. Cụ thể: chuyện nhỏ thì xử nhẹ (phạt tiền một song); chuyện lớn thì xử nặng (phạt tiền một co); chuyện quá sức con người, gánh không nổi, vác không kham thi phải xử tội chết; nếu người phạm tội là bà con, anh em cũng xử vậy. Phải có tang chứng, nhân chứng chắc chắn mới được kết tội. Các tội cũng được phân thành từng loại và định rõ mức độ xử phạt.

Hệ thống luật pháp nước ta hiện nay gồm rất nhiều bộ luật và luật có liên quan chặt chẽ với nhau: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đất đai, Luật Doanh nghiệp, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Giao thông, Luật Phòng chống ma túy…

3. Liên hệ bài đọc / Mở rộng kiến thức

Người Ê-đê là một trong những dân tộc ít người của Việt Nam ta. Ngoài những luật tục rất công bằng, nghiêm minh, họ còn có nền văn hóa – nghệ thuật dân gian rất đặc sắc, đặc biệt là những bài dân ca trong sáng, giản dị, chân chất.

Dân ca Ê-đê

Em là con gái xinh ít miệng,

Vòng muốn đến làm quen, hạt cưòm muôn ướm,

Áo quần muốn mặc.

Em đừng nên nũng nịu,

Em chớ có làm eo,

Em chớ lắc đầu như thế!

Anh con trai không đẹp chuyện chít khăn, đóng khố,

Không xứng nói cười được với em sao?

Vướng dây để anh đi cắt,

Vướng gốc đi chặt,

Vướng cây đa nhà trời để anh cùng đi gỗ,

Vướng cây cọ để anh theo đi chẻ,

Vướng cây cau để anh cắt làm đôi.                    ,     *

Tốt hơn là em nói ở đây,

Ta đi một hàng, ta chạy một đường,

Tê giác và voi đi đến nơi hò hẹn.

(Theo Vũ Ngọc Phan, Tục ngữ – ca dao – dân ca Việt Nam)

Xem thêm Nối các vế câu ghép bằng quan hệ từ