LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN TRONG VĂN BẢN
Mục đích của bài học giúp học sinh biết liên kết các đoạn văn trong văn bản.
A. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
I. Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản
Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác trong một văn bản, cần sử dụng các phương tiện liên kết để thể hiện quan hệ ý nghĩa của chúng.
1. Hai đoạn văn trong bài có mốì liên hệ với nhau, chúng đều liên quan đến trường Mĩ Lí, nhưng người đọc không thấy rõ mối liên hệ đó. Người đọc không hiểu vì sao đang nói về sân trưòng ở thời hiện tại lại đột ngột chuyển sang việc đi qua làng Hoà An và ghé vào trường một lần.
2. Hai đoạn văn của Thanh Tịnh trích trong văn bản Tôi đi học:
a) Cụm từ trước đó mấy hôm làm rõ về mặt thời gian tôi ghé lại nhà trường một lần. Như vậy, lần ấy và lần này, ngôi trưòng được nhân vật ngầm so sánh. Lần trước, ngôi trường xa lạ với tôi, còn lần này, ngôi trường là nơi tôi đến để học.
b) Với cụm từ trước đó mấy hôm, hai đoạn văn được nối kết với nhau liền mạch.
c) Cụm từ trước đó mấy hôm là phương tiện liên kết đoạn văn. Tác/ dụng của việc liên kết đoạn trong văn bản là: làm cho hai đoạn văn liền mạch, thông suốt, tạo cho người đọc thấy được sự mạch lạc, chặt chẽ giữa các đoạn văn trong văn bản.
II. Cách liên kết các đoạn ván trong vản bản
Có thể sử dụng các phương tiện liên kết chủ yếu sau đây để thể hiện quan hệ giữa các đoạn văn:
1. Dùng từ ngữ để liên kết đoan văn
Đó là các quan hệ từ, đại từ, chỉ từ, các cụm từ thể hiện ý liệt kê, so sánh, đối lập, tổng kết, khái quát…
a) Hai đoạn văn trên liệt kê hai khâu của quá trình lĩnh hội và cảm thụ tác phẩm văn học. Đó là khâu tìm hiểu và khâu cảm thụ.
– Từ ngữ liên kết hai đoạn văn trên là từ ngữ chỉ quan hệ liệt kê:
bắt đầu là (đoạn 1), sau khâu (đoạn 2).
– Để liên kết các đoạn có quan hệ liệt kê, ta thường dùng các từ ngữ có tác dụng liệt kê như: một là, hai là, … trước hết, tiếp theo, sau cùng… đầu tiên, tiếp đó, sau nữa,…
b) Quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn văn trên đều liên quan đến trưòng Mĩ Lí. Nhưng hai lần có sự trái ngược nhau trong tình cảm của nhân vật tôi. Lần trước, chỉ thấy trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng, còn lần này, thấy trưòng vừa xinh xắn vừa oai nghiêm.
– Từ ngữ liên kết hai đoạn văn đó là: nhưng lần này lại khác.
– Để liên kết hai đoạn văn có ý nghĩa đổì lập, ta thường dùng từ – ngữ biểu thị ý nghĩa đối lập như: nhưng, trái lại, ngược lại, tuy nhiên, tuy vậy, thế mà,….
c) Từ đó trong đoạn văn ở mục I. 2 trang 50 – 51 là đại từ. Trước đó là trước lúc nhân vật tôi lần đầu tiên cắp sách tới trường.
Chỉ từ, đại từ cũng được dùng làm phương tiện liên kết đoạn như: từ đó, trước đó, sau đó, từ ấy…
d) Hai đoạn văn của Hồ Chí Minh đều đề cập đên một nội dung, đó là “cách viết”.
– Từ ngữ liên kết trong hai đoạn văn là nói tóm lại.
– Để liên kết đoạn có ý nghĩa cụ thể với đoạn có ý nghĩa tổng kết, khái quát, ta thường dùng các từ ngữ có ý nghĩa tổng kết, khái quát sự vật như: tóm lại, nhìn chung, nói khái quát, tổng kết lại, tóm gọn lại…
2. Dùng câu nối để liên kết các đoan văn
Câu liên kết giữa hai đoạn văn của Bùi Hiển là: Ải dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy! Câu này có tác dụng liên kết là vì nó nối liền vối nội dung đi học của cu Tí mà mẹ đã nhắc ở đoạn trên (đi học bên anh Thận).
B. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập này có hai yêu cầu:
– Tìm những từ có tác dụng liên kết đoạn văn trong các đoạn trích cho trong bài tập.
– Những từ đó chỉ mối quan hệ ý nghĩa gì?
Muốn làm được bài tập này, đầu tiên các em đọc đoạn trích và xem trong mỗi đoạn trích gồm bao nhiêu đoạn văn rồi tìm chủ đề của mỗi đoạn. Các phương tiện liên kết thường đứng ở đầu đoạn văn nên các em tập trung chú ý ở vị trí đó để tìm các từ ngữ hoặc câu có tác dụng nêu quan hệ ý nghĩa giữa các đoạn. Từ ngữ đó chính là các phương tiện chuyển đoạn.
a) Trong đoạn trích này, từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn là nói như vậy: chỉ mốì quan hệ thay thế – thay cho càu giảng văn rõ ràng là khó.
b) Trong đoạn trích này, từ ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn là thế mà: chỉ môi quan hệ đối lập, tương phản.
c) Trong đoạn trích này, từ ngữ liên giữa kết đoạn 1 với đoạn 2 là cũng cần. Từ ngữ này chỉ ra mối quan hệ liệt kê (bởi vì trong đoạn 1 đã có từ Gần nhớ).
Từ ngữ liên kết giữa đoạn 2 với đoạn 3 là tuy nhiên. Từ ngữ này chỉ quan hệ trái ngược. Sau Nguyễn Công Hoan có nhiều cây bút xuất sắc khác xuất hiện nhưng chưa có ai kế thừa Nguyễn Công Hoan.
Xem thêm: Giúp em học tốt Ngữ Văn 8 – Từ tượng hình, từ tượng thanh
2. Bài tập này yêu cầu các em chọn từ ngữ phù hợp trong những từ ngữ chuyển đoạn đã được cho sẵn trong ngoặc đơn, dẫn ở phần bài tập.
a) Từ đó
b) Nói tóm lại
c) Tuy nhiên
d) Thật khó trả lời
3. Bài tập này có hai yêu cầu:
– Viết một số đoạn văn ngắn chứng minh ý kiến của Nguyễn Ngọc Phan: Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo.
– Phân tích các phương tiện liên kết đoạn văn em sử dụng.
– Học sinh tự làm.
Trackbacks