Hướng dẫn Tổng kết phần văn học – Ngữ văn 10

Đang tải...

TỔNG KẾT PHẦN VĂN HỌC

1.Tổng kết khái quát về văn học Việt Nam

Văn học Việt Nam gồm hai bộ phận lớn: Văn học dân gian và Vàn học viết. Hai bộ phận văn học này đều mang những đặc điểm truyền thống của văn học Việt Nam, đó là: tinh thần yêu nước chống xâm lược, tinh thần nhân văn, đề cao đạo lí, nhân nghĩa. Nhưng cũng có những đặc trưng riêng (xem bảng so sánh dưới đây):

2.Tổng kết bộ phận văn học dân gian.

-Chú ý ba đặc trưng cơ bản của văn học dân gian:

+ Là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng.

+ Là kết quả của quá trình sáng tác tập thể.

+ Gắn bó với những hoạt động khác nhau trong đời sống cộng đồng (văn học dân gian mang tính nguyên hợp).

-Hệ thống thể loại văn học dân gian (tổng kết theo loại thể):

+ Tự sự gồm thần thoại, truyền thuyết, sử thi, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, truyện thơ, vè.

+ Trữ tình: gồm có ca dao – dân ca.

+ Sân khấu dân gian (Kịch), bao gồm chèo, tuồng dân gian, múa rối.

Chú ý: Riêng tục ngữ và câu đố có những đặc trưng riêng (thường tồn tại dưới dạng những câu văn nhưng có vần, có đối, có khi cũng rất giàu hình ảnh và nhạc điệu). Như thế, nó vừa mang những đặc trưng của thể loại tự sự lại vừa mang những đặc trưng của thể loại trữ tình.

-Những giá trị của văn học dân gian truyền thống: giá trị nhận thức, giá trị giáo dục, giá trị nghệ thuật.

3.Tổng kết bộ phận văn học viết.

a.Văn học viết Việt Nam được chia thành hai thời kì lớn: thời kì văn học trung đại và thời kì văn học hiện đại.

-Đặc điểm chung:

+ Văn học viết phản ánh hai nội dung lớn là nội dung yêu nước và nội dung nhân đạo.

+ Thể hiện tư tưởng, tình cảm của con người Việt Nam trong những mối quan hệ đa dạng như quan hệ với thế giới tự nhiên, quan hệ với quốc gia, với dân tộc, quan hệ xã hội, quan hệ bản thân.

-Đặc điểm riêng (xem bảng so sánh dưới đây):

b.Một số tác phẩm và trào lưu văn học chứng tỏ văn học Việt Nam phát triển trong sự ảnh hưởng qua lại với các yếu tố truyền thống dân tộc, tiếp biến văn học nước ngoài: Truyện Kiều của Nguyễn Du (trong sự so sánh với Kim Vân Kiều truyện của Thảnh Tâm Tài Nhân), thơ ca lãng mạn 1930 – 1945 (ảnh hưởng thơ tượng trưng, thơ lãng mạn Pháp,…), văn học hiện thực (ảnh hưởng của văn học hiện thực phương Tây thế kỉ XIX),…

4.Tổng kết văn học viết Việt Nam thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.

a.Văn học trung đại gồm hai thành phần văn học: chữ Hán và chữ Nôm; được chia thành bốn giai đoạn văn học: từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV, từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII, từ thế kỉ XVII đến nửa đầu thế kỉ XIX, nửa cuối thế kỉ XIX.

-Những đặc điểm lớn về nội dung và nghệ thuật của văn học trung đại Việt Nam:

*Về nội dung : Hai nội dung chủ đạo, xuyên suốt của văn học trung đại Việt Nam là nội dung yêu nước và nội dung nhân đạo.

+ Nội dung yêu nước với những biểu hiện phong phú, đa dạng, vừa phản ánh truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc, vừa chịu sự tác động của tư tưởng “trung quân ái quốc”.

+ Nội dung nhân đạo trong văn học trung đại được xây dựng trên cơ sở truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam, kết hợp những ảnh hưởng tư tưởng tích cực vốn có của đạo Nho, đạo Phật và đạo Lão. Truyền thống nhân văn của người Việt Nam biểu hiện qua lối sống tương thân tương ái, qua những nguyên tắc đạo lí, những cách ứng xử tốt đẹp giữa người với người trong xã hội,… Tư tưởng nhân văn của Phật giáo là lòng từ bi, bác ái; của Đạo giáo là sống thuận theo lẽ tự nhiên, hoà hợp với tự nhiên ; của Nho giáo là học thuyết nhân nghĩa, tư tưởng thân dân.

*Về nghệ thuật: những điểm lớn là tính quy phạm, tính trang nhã, vừa tiếp thu tinh hoa văn hoá nước ngoài, vừa sáng tạo những giá trị văn học mới mang bản sắc dân tộc.

b.Thống kê những thể loại văn học trung đại đã học:

 

c.Thống kê những tác giả, tác phẩm văn học trung đại tiêu biểu và những điểm cơ bản về nội dung và nghệ thuật.

Gợi ý: Xem lại mục lục để thống kê tên tác giả, tác phẩm. Đồng thời xem lại phần ghi nhớ của mỗi bài để thống kê những điểm cơ bản về nội dung và nghệ thuật.

5.Phân tích nội dung yêu nước và nội dung nhân đạo qua một số tác phẩm văn học trung đại.

Gợi ý: Đây là một câu hỏi có phạm vi bao quát rộng. Mỗi tác phẩm lại có biểu hiện về nội dung yêu nước và nhân dạo riêng, điều quan trọng là thấy được những biểu hiện vừa đa dạng vừa thống nhất của hai nội dung này. Cần xem lại phần ghi nhớ của mỗi bài và phần giảng văn ở trên lớp để vận dụng vào việc phân tích mỗi bài cụ thể.

6.Tổng kết phần Văn học nước ngoài.

Nêu những thành tựu nghệ thuật tiêu biểu của văn học cổ Hi Lạp, Ấn Độ, văn học trung đại Trung Quốc, Nhật Bản, những thể loại lớn như Sử thi, thơ Đường luật, thơ hai-cư, tiểu thuyết chương hồi.

Gợi ý: Cần lập bảng thống kê theo loại thể, đồng thời so sánh các tác phẩm văn học Việt Nam có loại thể tương ứng với văn học nước ngoài hoặc các tác phẩm văn học nước ngoài tương ứng với nhau để tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt.

-Về sử thi

-Về thơ Đường và thơ hai-cư

-Về “Tam quốc diễn nghĩa ”

Tam quốc diễn nghĩa thuộc loại tiểu thuyết chướng hồi với đặc điểm nổi bật là kể lại sự việc theo trình tự thời gian. Tính cách nhân vật thường được thể hiện thông qua hành động và ngôn ngữ đối thoại.

7.Tổng kết phần Lí luận văn học

Gợi ý: ôn tập lại những kiến thức theo yêu cầu của SGK

XEM THÊM HƯỚNG DẪN VIẾT QUẢNG CÁO – NGỮ VĂN 10 TẠI ĐÂY

Đang tải...

Bài mới

loading...

Bình luận