Hạt gạo làng ta – tuần 14 – tiếng việt 5

Hạt gạo làng ta tiếng việt 5

I. LUYỆN ĐỌC

1. Đọc diễn cảm bài đọc.

2. Lưu ý phát âm:

Nhận diện và phát âm rõ các từ:

– Kinh Thầy, quang trành, tiền tuyến, phương xa, gánh phân, quết…

– ch / tr: chiều, chết, chống, trưa, trút, trên, trong;

– s / x: sen, sớm, sông, súng, sâu, sáu, sa / xa, xuống;

– l / n: lang, lúa, lên, lòi, năm, nấu, nước, nào;

– r / gi: ra, giao, giọt.

II. TÌM HIỂU BÀI

1. Giới thiệu chung.

Trần Đăng Khoa sinh năm 1958, ở tỉnh Hải Dương, năng khiếu thơ nayy nở từ rất sớm. Từ lúc là học sinh tiểu học, ông đã có nhiều bài thơ đăng báo và tập thơ đầu được in năm 1968, lúc tác giả mới 10 tuổi. Bài Hạt gạo làng ta dược rút từ tập thơ Từ góc sân nhà em, xuất bản năm 1968.

2. Nội dung chính.

Bài thơ ca ngợi công lao của người làm ra hạt gạo và tấm lòng của hậu phương góp phần vào chiến thắng của tiền tuyến trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Khổ thơ 1 cho thấy hạt gạo được làm nên từ vị phù sa của sông Kinh Thầy, từ hồ nước đầy và từ công lao của mẹ.

Khổ thơ 2 miêu tả sự vất vả của người nông dân để làm ra hạt gạo bằng những hình ảnh đối lập: Có bão tháng bảy Ị Có mưa tháng ba / Giọt mồ hôi sa / Những trưa tháng sáu: Nước như ai nấu Ị Chết cả cá cờ / Cua ngoi lên bờ / Mẹ em xuống cấy.

Giữa cái nóng của trưa hè tháng sáụ, cua sợ nước nóng phải ngoi lên bờ thì mẹ em vẫn phải bước xuống cấy. Người nông dân dù nắng hay mưa vẫn luôn chăm chỉ làm việc, nỗi vất vả không sao kể xiết.

Hạt gạo cũng là tấm lòng của hậu phương gửi ra tiền tuyến, góp phần vào thắng lợi của kháng chiến chống Mỹ. Các em nhỏ cũng góp công sức không nhỏ để làm nên hạt gạo: các bạn thiếu nhi đã cùng mọi người tát nước chống hạn, bắt sâu ăn lúa, bón phân cho lúa.

Tác giả trìu mến gọi hạt gạo là hạt vàng vì hạt gạo rất quý, nó nuôi sống tất cả mọi người và được làm nên từ mồ hôi công sức của bao người.

Bằng ngôn ngữ hồn nhiên với thể thơ 4 chữ, nhịp thơ ngắn, hình ảnh sinh dộng, bài thơ ca ngợi giá trị của hạt gạo, ca ngợi người lao động và tình yêu quê hương.

3. Liên hệ bài đọc, mở rộng kiến thức

Bài thơ Lúa mới sau đây là bài thơ miêu tả đặc sắc của tác giả về hình ảnh cây lúa trong mùa gặt, thể hiện tình cảm tha thiết của tác giả khi lúa đựợc mùa, mang hạnh phúc, ấm no đến cho mọi nhà.

Lúa mới

Lúa mới gặt rồi đang phơi dàn trên sân rộng.

Những hạt lúa nhám và thơm như má hồng tơ của chàng trai mười tám.

Những hạt lúa căng tròn như ngực mới, nở nang, ôm sự sống bồi hồi

Những hạt lúa đúc nắng sữa mùa thu, những hạt lúa tháng mười!

Cất tiếng hát anh em ơi, ca ngợi mùa lúa mới

Ca ngợi quê ta tuổi đói chẳng còn về

Lúa thơm từ bờ ruộng thơm vô, gió tự trải mình làm dải lụa

Gió nhẹ nhàng chở lúa

Về xóm thôn, cái cổng mở rộng rênh

Như cánh mũi em bé phập phồng thơ sữa mẹ khi bình minh ngủ dậy

Lúa! Lúa! Vui ríu rít như răng cười, bông đầy hạt mẩy;

Lúa lao xao như nói chuyện thầm thì, lúa như đàn ong vàng đậu thành từng cụm

Khi mùa xuân về từ tổ cũ san đi.

Theo Huy Cận, Bài thơ cuộc đời.

Xem thêm Ôn tập về từ loại