Luyện nói: Bài văn giải thích một vấn đề
Mục đích của bài học, giúp học sinh rèn luyện kĩ năng trình bày miệng về một vấn đề xã hội và văn học.
I. Lập dàn bài bài văn lập luận giải thích
1. Mở bài
Nêu vấn đề cần giải thích.
2. Thân bài
Triển khai việc giải thích
– Giải thích nội dung của vấn đề cần giải thích (nghĩa đen, nghĩa bóng);
– Giải thích cơ sở của vấn đề cần giải thích;
– Giải thích sự vận dụng chân lí được nêu trong vấn đề cần giải thích vào thực tiễn đời sống.
3. Kết bài
Khẳng định ý nghĩa của vấn đề cần giải thích còn giá trị đối với hôm nay.
II. Yêu cầu khi trình bày miệng
– Phát biểu rõ ràng, trôi chảy theo dàn bài.
– Tư thế đĩnh đạc, từ tốn, quan tâm tới người nghe.
III. Phương pháp luyện tập
1. Đề a: Trường em tổ chức một cuộc thi giải thích tục ngữ. Để tham dự cuộc thi đó, em hãy tìm và giải thích một câu tục ngữ mà em tâm đắc.
Gợi ý:
– Ăn quả nhớ kẻ trồng cây:
+ Nghĩa đen: Được ăn quả thì cần nhớ đến công lao của người trồng cây.
+ Nghĩa bóng: Người được hưởng thành quả tốt đẹp cần tỏ lòng biết ơn những ai đã góp phần làm nên thành quả đó.
– Giấy rách phải giữ lấy lề:
+ Nghĩa đen: Dù quyển sách, quyển vở có củ, giấy rách cũng phải giữ lấy lề.
+ Nghĩa bóng: Dù nghèo đói, khó khăn, con người vẫn phải giữ cho được phẩm chất trong sáng, nhân cách đẹp đẽ của mình,
– Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ:
+ Nghĩa đen: Một con ngựa bị đau, cả bầy ngựa trong chuồng không muốn ăn cỏ vì thương đồng loại.
+ Nghĩa bóng: Sự cảm thông thương yêu lẫn nhau của những người trong gia đình, trong tập thể khi gặp hoạn nạn.
2. Đề b: Vì sao những tấn trò mà Va-ren bày ra với Phan Bội Châu lại được Nguyễn Ái Quốc gọi là những trò lố ?
Gợi ý:
– Một số từ cần giải nghĩa:
+ Thế nào là lố ? Lố là không hợp với lẽ thường của người đời một cách quá đáng, đến mức thô kệch.
+ Thế nào là trò lố ? Trò lố là trò bày đặt ra, không hợp với lẽ thường, đến mức đáng chê cười.
+ Va-ren đã giở những trò gì?
+ Va-ren hứa sẽ chăm sóc Phan Bội Châu trước khi sang nhậm chức Toàn quyền Đông Dương.
+ Va-ren nói với Phan Bội Châu: Tôi đem tự do đến cho ông.
+ Va-ren khuyên Phan Bội Châu phản bội lại lí tưởng của cụ Phan, để hợp tác với người Pháp…
– Những trò trên của Va-ren lố ở chỗ nào?
+ Lời hứa của Va-ren thực chất là sự dối trá, hứa để ve vuốt, trấn an nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu.
+ Sự ve vuốt, nịnh bợ và lời khuyên của Va-ren đối với Phan Bội Châu cũng là những trò lố bịch, đáng khinh bỉ.
3. Đề c: Vì sao nhà văn Phạm Duy Tốn lại đặt nhan đề “Sống chết mặc bay” cho truyện ngắn của mình?
Gợi ý:
– Sống chết mặc bay có nghĩa là: thái độ ích kỉ, vô trách nhiệm, miễn là được lợi cho mình, kẻ khác khổ sở, thua thiệt thế nào cũng mặc kệ.
– Đầu đề sống chết mặc bay rất phù hợp với nội dung truyện ngắn của Phạm Duy Tôn. Cụ thể, hai cảnh tượng trái ngược xảy ra cùng lúc: ngươi dân nghèo hèn đang hộ đê trong trạng thái nguy kịch, khẩn cấp; trong khi đó, tên quan phụ mẫu lo việc đê điều lại đang cùng bọn nha lại ung dung chơi bài trong đình như không có chuyện gì xảy ra. Điều đó thể hiện sự vô trách nhiệm, vô lương tâm của bọn quan lại thời đó.
4. Đề d: Em thường đọc những sách gì? Hãy giải thích vì sao em thích đọc loại sách đó?
Gợi ý:
– Hãy nêu những loại sách em thích đọc, có thể là sách văn học, sách khoa học…
– Tự lí giải vì lẽ gì mà em thích đọc loại sách đó? Có thể là: Vì loại sách đó cung cấp nhiều kiến thức bổ ích, giúp em mở rộng sự hiểu biết; vì loại sách đó có hình thức trình bày đẹp, bắt mắt…
– Sở thích của em là đúng hay sai, chấp nhận được hay không chấp nhận được?
Xem thêm Luyện tập dùng cụm chủ vị để mở rộng câu ( tiếp theo) tại đây
Trackbacks