Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu (luyện tập)
Mục đích của bài luyện tập, giúp học sinh nắm được cách dùng cụm C – V để mở rộng câu.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập này có hai yêu cầu:
– Tìm cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ;
– Trong mỗi câu, xác định cụm C – V ấy đảm nhiệm chức vụ ngữ pháp gì (làm chủ ngữ, vị ngữ hay phụ ngữ) trong câu.
a) Khí hậu nước ta ấm áp cho phép ta quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa.
(Hồ Chí Minh)
– Câu này có hai cụm C – V:
+ Cụm C – V: Khí hậu nước ta ấm áp.
+ Cụm C – V: Ta quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa.
– Hai cụm C – V này đảm nhiệm các chức vụ ngữ pháp sau:
+ Cụm c – V: Khí hậu nước ta ấm áp làm chủ ngữ trong câu.
+ Cụm c – V: Ta quanh năm trồng trọt, thu hoạch bốn mùa làm phụ ngữ cho cụm động từ có động từ trung tâm là cho phép.
b) Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay.
(Họài Thanh)
– Câu này có 2 cụm C – V :
+ Cụm C – V: Các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ.
+ Cụm C – V: Người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh.
– Các cụm C – V này đảm nhiệm các chức vụ ngữ pháp sau:
+ Cụm C – V: Gác thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ làm phụ ngữ cho cụm danh từ có danh từ trung tâm là khi.
+ Cụm C – V: Người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh làm phụ ngữ cho cụm động từ có động từ trung tâm lạ có.
Lưu ý: Toàn bộ cụm động từ Có người lẩy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vinh làm phụ ngữ cho cụm danh từ có danh từ trung tâm là khi.
c) Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bẩy hào nhoáng và thô kệch bắt chước người ngoài (…).
(Theo Thạch Lam)
– Câu này có hai cụm C – V
+ Cụm C – V: Những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần.
+ Cụm C — V: Những thức quý của đất mình thay dần bằng những thức bóng bẩy hào nhoáng và thô kệch bắt chước người ngoài.
– Hai cụm c – V này đảm nhiệm các chức vụ ngữ pháp sau:
+ Cụm c — V: Những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần làm phụ ngữ cho cụm động từ có động từ trung tâm là thấy.
+ Cụm c – V: Những thức quý của đất nước mình thay dần bằng những thức bóng bẩy hào nhoáng và thô kệch bắt chước người ngoài làm phụ ngữ cho cụm động từ có động từ trung tâm là thấy.
2. Bài tập này yêu cầu các em gộp các câu cùng cặp thành một câu có cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ mà không thay đổi nghĩa chính của chúng.
Hai câu trong từng cặp câu cho sẵn ở bài này đều có quan hệ với nhau về nội dung. Để gộp các câu cùng cặp thành một câu có cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ, các em có thể: lược bỏ dần câu kết thúc câu thứ nhất và thêm hoặc bớt những từ ngữ cần thiết.
a) Chúng em học giỏi. Cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.
Ở câu này, thêm từ làm cho vào giữa hai cụm C – V: Chúng em học giỏi làm cho cha mẹ và thầy cô rất vui lòng.
b) Nhà văn Hoài Thanh khẳng định: Gái đẹp là cái có ích.
Ở câu này, thêm từ rằng vào trước cụm C — V để làm phụ ngữ cho cụm động từ có động từ trung tâm khẳng định: Nhà văn Hoài Thanh khẳng định rằng cái đẹp là cái có ích.
b) Tiếng Việt rất giàu thanh điệu. Điều đó khiến lời nói của người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.
Ở câu này, lược bỏ điều đó ở đầu câu thứ hai và có thể thêm từ vào sau từ khiến: Tiếng Việt rất giàu thanh điệu đã khiến (cho) lời nói người Việt Nam ta du dương, trầm bổng như một bản nhạc.
c) Cách mạng tháng Tám thành công. Từ đó, tiếng Việt có một bước phát triển mới, một số phận mới.
Ở câu này, lược bỏ từ đó ở đầu câu thứ hai và thêm một số từ như đã, khiến cho: Cách mạng tháng Tám thành công đã khiến cho tiếng Việt có một bước phát triển mới, một số phận mới.
3. Bài tập này yêu cầu các em gộp mỗi cặp câu hoặc vế câu (in đậm) thành một câu có cụm C – V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ (khi gộp có thêm hoặc bớt những từ cần thiết nhưng không làm thay đổi nghĩa chính của các câu và vế câu ấy).
a) Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy
(Ca dao)
Ở câu này, thêm từ khiến hoặc khiến cho vào giữa hai vế câu: Anh em hòa thuận khiến (khiến cho) hai thân vui vầy.
b) Đây là cảnh một rừng thông. Ngày ngày biết bao nhiêu người qua lại. Nhưng bao nhiêu người qua lại cũng chỉ mải suy tính xem rừng này mỗi năm lấy được bao nhiêu nhựa thông, bao nhiêu củi thông. Đến lúc có người nhìn cảnh chỉ vì mến cảnh và biết quên mình trong cảnh, từ lúc ấy mới có văn thơ.
(Hoài Thanh)
Ở câu này, bỏ dấu chấm (.) ở cuối câu thứ nhất, biến câu thứ hai thành phụ ngữ (có thể thêm từ mà vào trước phụ ngữ): Đây là cảnh một rừng thông (mà) ngày ngày biết bao nhiêu người qua lại…
c) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà “Giác ngộ “Bên kia sông Đuống”… ra đời. Sự ra đời của các vở kịch ấy đã sưởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.
(Theo Đình Quang)
Ở câu này, lược bỏ bộ phận chủ ngữ của câu thứ hai (Sự ra đời của các vở kịch ấy) và biến câu thứ nhất thành cụm C – V làm chủ ngữ của câu mới. Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”; “Giác ngộ”; “Bên kia sông Đuống”,… ra đời đã sưởi ấm cho ánh đèn sân khấu ở khắp mọi miền đất nước.
Xem thêm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu tại đây
Trackbacks