Con chó bấc ngữ văn lớp 9
I. VÀI NÉT VỂ TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM
Giắc Lân-đơn (Jack London 1876 – 1916) là một nhà văn Mĩ.
Giắc Lân-đơn sáng tác từ khi còn là sinh viên. Các tác phẩm của ông đều tái hiện những nhân vật anh hùng kiểu Mĩ ở buổi ban đầu với tính cách ngang tàng, chấp nhận và say mê một cuộc đời sóng gió, gần gũi với thiên nhiên, đồng thời cũng mang mầm mống phủ nhận nền văn minh hiện đại cùng những biến thái tiêu cực của nó lúc bấy giò.
Vối số lượng sáng tác nhiều, với thái độ bênh vực những người nghèo khổ và phê phán xã hội tư sản, ông là nhà văn được nhiều người mến mộ và ông thuộc về “lớp tác giả đầu tiên của văn học xã hội chủ nghĩa” (Lu-na-sac-xki).
Các tác phẩm chính: Tiếng gọi nơi hoang dã (1903); Sói biển (1904); Nanh trắng (1906); Tình yêu cuộc sống (1907); Gót sắt (1907). Văn bản Con chó Bấc trích trong tiểu thuyết Tiếng gọi nơi hoang dã.
II. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
1. Câu hỏi 1 (SGK, trang 154)
a. Hướng dẫn tìm hiểu
Dựa vào gợi ý của SGK để tìm bố cục văn bản tương ứng với trật tự diễn biến của tác phẩm: mỏ đầu, tình cảm của Giôn Thoóc-tơn đối với Bấc, tình cảm của Bấc đối với chủ.
b. Gợi ý trả lời
Bài văn có thể chia làm ba phần. Phần mở đầu “Tình yêu thương (…) mới khơi dậy lên được”. Phần hai thể hiện tình cảm của Thoóc-tơn đối với Bấc: “Con người này (…) biết nói đấy” và phần còn lại miêu tả tình cảm của Bấc đối với chủ. Trong đó, phần cuối cùng chiếm dung lượng lớn hơn cả. Điều này chứng tỏ những biểu hiện tình cảm của chú chó Bấc đối với Giôn Thoóc-tơn là nội dung chủ yếu mà nhà văn muốn khắc hoạ.
2. Câu hỏi 2 (SGK, trang 154)
a. Hướng dẫn tìm hiểu
Đọc kĩ đoạn hai, liệt kê các chi tiết miêu tả cách đối xử của Thoóc-tơn với Bấc. Nhận xét về mức độ tình cảm được biểu lộ ở đây.
b. Gợi ý trả lời
Tình cảm của Giôn Thoóc-tơn dành cho những chú chó của mình là tình cảm ruột thịt, tình cảm như của cha đối với con, khiến “anh không thể nào không chăm sóc” chúng. Chính điều này khiến anh trở thành một “ông chủ lí tưởng”. Những người khác “chăm nom chó của họ xuất phát từ ý thức về nghĩa vụ và về lợi ích kinh doanh”, còn Thoóc-tơn thì “chăm sóc chó của mình như thể chúng là con cái của anh vậy
Những cử chỉ của Thoóc-tơn thể hiện một tình cảm rất mạnh mẽ, nồng nhiệt “dùng hai tay túm chặt lấy đầu Bấc rồi dựa đầu anh vào đầu nó, hoặc lắc nó đẩy tới đẩy lui, vừa lắc vừa thốt lên những tiếng sủa”… Chính mức độ nồng nhiệt ấy đã đủ ấm nóng truyền cho Bấc cảm giác hạnh phúc, ngây ngất, “tưởng chừng như quả tim mình nhảy tung ra khỏi cơ thể”.
Thoóc-tơn đối xử với những chú chó của mình như đối với những con người. “Anh không bao giờ quên chào hỏi thân mật hoặc nói lời vui vẻ và ngồi xuống chuyện trò lâu với chúng”. Với Bấc, anh có sự trân trọng, cảm thông đặc biệt. Vì thế anh mổi hiểu được tình cảm của Bấc, như muôn kêu lên ‘‘Trời đất! Đằng ấy hầu như biết nói đấy!”.
Như vậy, tình cảm của Thoóc-tơn đối với những chú chó nói chung, với Bấc nói riêng, không phải theo kiểu chủ – tó, người – vật nữa mà như là tình cảm của ngưòi cha đối với những đứa con, thậm chí có lúc như những ngưòi bạn ngang hàng.
Trước khi diễn tả tình cảm của Bấc đối với chủ, nhà văn dành một đoạn để nói về tình cảm của Thoóc-tơn đối với Bấc như thể chính là một cách giải thích nguyên nhân vì sao Bấc yêu quý chủ mình đến thế. Bấc đã từng qua tay nhiều chủ nhưng chưa có ai đối xử với nó thân thiết, yêu thương như Giôn Thoóc-tơn. Chịnh tình cảm của anh đã khơi dậy trong chú chó này một thứ “tình yêu thương thực sự và nồng nàn ”, đến độ ngưỡng mộ, tôn thờ, không muốn rời xa.
Xem thêm Kiểm tra về truyện – Ngữ văn lớp 9 tại đây.
3. Câu hỏi 3 (SGK, trang 154)
a. Hướng dẫn tìm hiểu
Đọc kĩ ba đoạn cuối bài để tìm ra những biểu hiện khác nhau của tình cảm đối với chủ ở chú chó Bấc. Để làm nổi bật những khía cạnh ấy, nhà văn sử dụng biện pháp nghệ thuật, phương thức miêu tả nào?
b. Gợi ý trả lời
Trước hết, nhà văn miêu tả tình cảm của Bấc thông qua hành động của chú: “Bấc có cái tài biểu lộ tình thương yêu gần giống như làm đau người ta. Nó thường hay há miệng ra cắn lấy bàn tay Thoóc-tơn rồi ép răng xuống mạnh đến nỗi vết răng hằn vào da thịt một lúc lâu”. “Cử chỉ” ấy cho thấy tình cảm của Bấc không phải kiểu tình yêu hờn hợt mà sâu đậm, mãnh liệt, được bộc lộ ra một cách đặc biệt và mạnh mẽ. Nó “sung sướng đến cuồng lên mỗi khi Thoóc-tơn chạm vào nó hoặc nói chuyện với nó Chỉ có một tình yêu tha thiết mới có thể khiến một chú chó sung sưóng đến vậy trước những cử chỉ rất nhỏ nơi người chủ của mình.
Hơn thế, “tình thương yêu của Bấc phần lớn được diễn đạt bằng sự tôn thờ”. Khi thì Bấc ‘‘nằm phục ở chân Thoóc-tơn hằng giờ, mắt háo hức, tỉnh táo, ngước nhìn lên mặt anh, chăm chú xem xét, hết sức quan tâm theo dõi từng biểu hiện thoáng qua, mọi cử động hoặc thay đổi trẽn nét mặt khi lại nằm ra xa hơn ‘‘quan sát hình dáng của anh và từng cử động của thân thể anh Dù không được biểu hiện một cách vồ vập, tình cảm của Bấc lớn đến nỗi toả rạng ra ngoài qua ánh mắt và đã tạo lập được mối dâỵ đồng cảm ngầm với người chủ của mình.
Tình cảm yêu thương của Bấc còn được biểu hiện thành nỗi lo sợ, ám ảnh là Thoóc-tơn cũng lại biến khỏi cuộc đời nó. Vì thế, “Bấc không muốn rời Thoóc-tơn một bước. Từ lúc anh ra khỏi lều cho đến lúc anh quay trở về, Bấc luôn bám theo gót chân anh”. Nỗi lo sợ ấy ám ảnh Bấc cả trong những giấc mơ…
Tất cả những biểu hiện trên cho thấy tình cảm của Bấc dành cho chủ là tuyệt đối.
Qua những dòng miêu tả sinh động, cụ thể về tình yêu thương của Bấc, tác giả đã thể hiện một năng lực quan sát vô cùng tinh tế. Ông miêu tả những biểu hiện khác nhau của Bấc, đồng thời so sánh với cách biểu hiện của những chú chó khác. Cô chó Xơ-kít “có thói quen thọc cái mũi của nó vào dưới bàn tay của Thoóc-tơn rồi hích hích mãi cho đến khi được vỗ về”. Còn Ních “thường chồm lên tì cái đầu to tướng của cu cậu lên đầu gối Thoóc-tơn Bấc thì há miệng cắn bàn tay của chủ, nằm xa xa quan sát; theo gót chủ… Những hành động ấy đều rất đặc trưng cho loài chó và có sức gợi tả đặc biệt khiến người đọc dễ dàng hình dung ra những chụ chó đáng yêu với những nét riêng của chúng. Để miêu tả được sinh động và chính xác như thế, Giắc Lân-đơn không chỉ có tài quan sát, sự am hiểu về đặc trưng của từng loài vật mà còn phải có tình cảm yêu thương loài vật chân chính.
4. Câu hỏi 4 (SGK, trang 154)
a. Hướng dẫn tìm hiểu
Phân tích văn bản để thấy “tâm hồn” chú chó Bấc được khám phá và thể hiện như thế nào? Từ đó chỉ ra nét đặc sắc trong bút pháp của nhà văn.
b. Gợi ý trả lời
Giắc Lân-đơn không miêu tả chú chó Bấc như miêu tả một con người (tức là không nhân cách hoá như nhà thơ ngụ ngôn La Phông-ten). Nó chỉ “hầu như biết nói ”, họng nó chỉ “rung lên những âm thanh không thốt ra lời Nhưng, bên cạnh đó, ông lại có một cách riêng để đi sâu khám phá và biểu hiện “tâm hồn” của chú chó. Đó là bằng trí tưởng tượng phong phú và tình yêu thương loài vật của ông.
Qua lời kể của Giắc Lân-đơn, chú chó Bấc dường như cũng biết suy nghĩ, biết cảm nhận: ‘‘Trước kia, nó chưa hề cảm thấy một tình yêu thương như vậy”; “Bấc không thấy có gì vui sướng bằng cái ôm ghì mạnh mẽ quá ngây ngất”… Ánh mắt của Bấc được miêu tả đầy diễn cảm: “mắt háo hức, tỉnh táo, ngước nhìn lên mặt anh
Hơn thế nữa, nhà văn còn thể hiện những biểu hiện tâm lí phức tạp của chú chó này. Đó là nỗi lo sợ phải ròi xa chủ, nỗi lo sợ ám ảnh cả trong những giấc mơ. Nó “trườn qua giá lạnh đến tận mép lều, đứng đấy ”, để tin rằng nó vẫn đang gần ông chủ, và yên tâm hơn khi “lắng nghe tiếng thở đều đều của chủ Những nét tâm trạng tinh tế, những dòng cảm xúc đan xen phức tạp của chú chó Bấc được tác giả “đọc thấy” đằng sau những biểu hiện rất phức tạp của một chú chó. Đó là kết quả của trí tưởng tượng phong phú và tình yêu thương loài vật của nhà văn.
Trackbacks