Chữa lỗi diễn đạt ngữ văn lớp 8
Mục đích bài học giúp học sinh:
- Nhận diện một số loại lỗi diễn đạt liên quan đến lô-gíc;
- Biết sửa chữa các lỗi đó.
1. Bài tập này yêu cầu các em tìm và chữa những lỗi diễn đạt liên quan đến lô-gíc trong các câu dẫn ở SGK, trang 127, 128.
a) Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
Trong câu này, các sự vật được liệt kê không cùng nhóm sự vật, hiện tượng với nhau: quần áo, giầy dép là đồ dùng sinh loạt, không cùng nhóm với đồ dùng học tập (khác). “Khác” thường dùng để liệt kê các sự vật cùng loại với nhau.
Khi viết một câu có kiểu kết hợp A ưà B khác thì A và B phải cùng loại, trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp.
Có thể sửa lại như sau:
- Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng học tập.
- Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.
b) Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhẫn tố quan trọng dẫn đến thành công.
Khi viết một câu có kiểu kết hợp A nói chung và B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn B.
Trong câu này thanh niên và bóng đá là hai đối tượng được nói đến nhưng không cùng loại, thanh niên không bao hàm hóng đá. Do đó, không đúng với mô hình A nói chung và B nói riêng.
Có thể sửa lại như sau:
Trong thanh niên nói chung và sinh viên nói riêng, niềm say mê là nhân tô’quan trọng dẫn đến thành công.
c) Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
Khi viết một câu có kiểu kết hợp Ạ, B và c (các yếu tố có mốì quan hệ đẳng lập với nhau) thì A, B, C phải là những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng biểu thị những khái niệm thuộc cùng phạm trù.
Trong câu này, “Lão Hạc”, “Bước đường cùng” là tên tác phẩm, không cùng phạm trù với “Ngô Tất Tố là tên tác giả.
Có thể sửa lại như sau:
- Lão Hạc, Bước đương cùng và Tắt đèn đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
- Các tác phẩm của Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô ‘Tât Tô’ đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945.
d) Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ?
Trong câu hỏi lựa chọn A hay B thì A và B không thể là những từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng – hẹp với nhau, nghĩa là A không bao hàm B và B cũng không bao hàm A. Hay thường dùng để biểu thị quan hệ lựa chọn giữa hai điều được nói đến.
Có thể sửa lại như sau:
- Em muốn trở thành một người trí thức hay một người- nông dân?
- Em muốn trở thành giáo viên hay bác sĩ?
e) Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
Khi câu có mô hình không chỉ A mà còn B, thì A, B có quan hệ đẳng lập, không bao hàm lẫn nhau. Trong câu này, nghệ thuật bao hàm cả ngôn từ.
Có thể sửa lại như sau:
Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.
g) Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao gầy, còn một người thì mặc áo ca rô.
Cao gầy và áo ca rô không thuộc cùng bình diện khi muốn miêu tả sự đối lập về ngoại hình: cao gầy thuộc vóc dáng, áo ca rô thuộc về trang phục. Do đó, không nêu rõ đặc điểm cần nhận dạng.
Có thể sửa lại như sau:
- … Một người thì cao gầy, còn một người thì thấp béo.
- … Một người mặc áo ca rô còn một người mặc áo trắng
h) Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên rất mực yêu thương chồng con.
Quan hệ từ nên dùng cho quan hệ nhân – quả. Do đó, rất mực yêu thương chồng con không phải là kết quả của cần cù, chịu khó.
Có thể sửa lại như sau:
Chị Dậu rất cần cù, chịu khó và rất mực yêu thương chồng con.
i) Nếu không phát huy được những đức tính tốt đẹp của người xưa thi người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
Cặp quan hệ từ: Nếu… thì… dùng để biểu thị quan hệ nguyên nhân – kết quả. Nhưng ở câu trên thì những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề không phải là kết quả của nguyên nhân của những đức tính tốt đẹp.
Có thể sửa lại như sau:
Nếu không phất huy được những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
k) Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa làm giảm tuôi thọ con người.
Câu trên thuộc mô hình vừa A vừa B (trong đó A, B phải có quan hệ đẳng lập). Câu trên đã mắc lỗi lô-gíc vì giảm tuồi thọ đã bao hàm nghĩa có hại cho sức khoẻ.
Có thể sửa lại như sau:
Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ vừa tốn tiền.
2. Bài tập này yêu cầu các em tìm những lỗi diễn đạt về lô-gíc trong bài tập làm văn của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
Comments mới nhất