Câu ghép – tuần 19 – tiếng việt 5

A. Bài học

Xét đoạn văn dẫn trong sách giáo khoa trang 8, ta thấy có 4 câu:

– Câu 1: Mỗi lần dời nhà đi, bao giờ con khỉ / cũng nhảy phóc lên ngồi trên lưng con chó to

C                                                  V

– Câu 2: Hễ con chó / đi châm, con khỉ / cấu hai tai chó giât giât.

C                 V              C                             V

– Câu 3: Con chó / chay sải thì khỉ / gò lưng như người phi ngựa.

                   C              V            C                             V

– Câu 4: Chó chạy thong thả, khỉ buông thõng hai tay, ngồi ngúc nga ngúc ngắc.

                C             V              C                               V 

Từ việc xác định chủ ngữ, vị ngữ trong từng câu trên, xếp các câu trên vào 2 nhóm:

– Câu đơn (câu do một cụm chủ ngữ – vị ngữ tạo thành): câu 1.

– Câu ghép (câu do nhiều cụm chủ ngữ – vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành): câu 2, 3, 4.

Như vậy, câu ghép là câu do nhiều cụm chủ ngữ – vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành.

Không thể tách mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ trong các câu ghép nói trên thành một câu đơn được vì các vế câu diễn tả những ý có quan hệ chặt chẽ vối nhau, nếu tách mỗi vế câu thành một câu đơn sẽ tạo nên đoạn văn gồm những câu rời rạc, không gắn kết với nhau về nghĩa.

Học thuộc phần Ghi nhớ trong sách giáo khoa trang 8.

B. Luyện tập

1. Tìm câu ghép trong đoạn văn và xác điịnh các vế trong từng câu ghép.

2. Có thế tách mỗi vế câu ghép trên thành một câu đơn không? Vì sao?

Không thể tách các vế của mỗi câu trên thành những câu đơn vì chúng diễn tả những ý có quan hệ rất chặt chẽ với nhau.

3. Thêm một vế câu vào chỗ trống để tạo câu ghép:

a) Mùa xuân đã về, cây cối đâm chồi nảy lộc.

b) Mặt trời mọc, sương tan dần.

c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn người anh tham lam, độc ác.

d) Vì trời mưa to nên đường ngập nước.

* Mở rộng kiến thức

1. Tìm các ghép trong các đoạn văn dưới đây. Xác định các vế câu trọng từng câu ghép.

a) Nắng vàng lan nhanh xuống chân núi rồi rải vội lên đồng lúa. Bà con xã viên đã đổ ra đồng cấy mùa, gặt chiêm. Trên những ruộng lúa chín vàng, bóng áo chàm và nón trắng nhấp nhô, tiếng nói, tiếng cười nhộn nhịp vui vẻ.

(Hoàng Hữu Bội)

b) Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sũng bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghi trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.

(Khuất Quang Thụy)

2. Thêm một vế câu vào chỗ trống để tạo thành câu ghép:

a) Nếu thời tiết thuận lợi…

b) Buổi chiều, chị Vân cho gà ăn,…

c) Vì gió thổi mạnh…

d) Cô giáo vào lớp,..

Xem thêm  Chính tả – tuần 19 – tiếng việt 5