Giải bài 58 lý 9 tổng kết chương quang học
I. TỰ KIỂM TRA
Bài 1 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Chiếu một tia sáng từ không khí vào nước, chếch 30° so với mặt nước.
a. Có hiện tượng gì xảy ra đối với tia sáng khi truyền qua mặt nước? Hiện tượng đó gọi là hiện tượng gì?
b. Góc tới bằng bao nhiêu độ? Góc khúc xạ lớn hơn hay nhỏ hơn 60° ?
Giải:
a) Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa nước và không khí. Đó là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
b) Góc tới bằng 60°. Góc khúc xạ bằng 60°.
Bài 2 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Nêu hai đặc điểm của thấu kính để có thể nhận biết đó là thấu kính hội tụ.
Giải:
Hai đặc điểm để nhận biết thấu kính hội tụ:
– Có khả năng hội tụ chùm tia tới song song tại một điểm hoặc cho ảnh thật của một vật ở rất xa tại tiêu điểm của thấu kính.
– Có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Bài 3 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Chiếu vào thấu kính hội tụ một tia sáng song song với trục chính. Hãy vẽ tia sáng ló ra sau thấu kính.
Giải:
Tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
Bài 4 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Hãy dựng ảnh của vật AB qua thấu kính hội tụ cho trên hình 58.1 (SGK trang 150).
Giải:
Dùng hai trong ba tia sáng đặc biệt đã học để dựng ảnh.
Bài 5 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Thấu kính có phần giữa mỏng hơn phần rìa là thấu kính gì?
Giải:
Thấu kính phân kì có phần giữa mỏng hơn phần rìa.
Bài 6 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Nếu ảnh của tất cả các vật đặt trước một thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó là thấu kính gì?
Giải:
Nếu ảnh của tất cả các vật đặt trước thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó là thấu kính phân kì.
Bài 7 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Vật kính của máy ảnh là loại thấu kính gì? Ảnh của vật cần chụp hiện lên ở đâu? Ở máy ảnh thông thường thì ảnh nhỏ hơn hay lớn hơn vật? Cùng chiều hay ngược chiều so với vật?
Giải:
Vật kính của máy ảnh là thấu kính hội tụ. Ảnh của vật cần chụp hiện trên phim. Với máy ảnh thông thường thì ảnh trên phim là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật.
Bài 8 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Xét về mặt quang học, hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là gì? Hai bộ phận đó tương tự những bộ phận nào trong máy ảnh?
Giải:
Xét về mặt quang học, hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thuỷ tinh và màng lưới. Thể thuỷ tinh tương tự như vật kính, màng lưới tương tự như phim trong máy ảnh.
Bài 9 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Giới hạn xa nhất và gần nhất trên khoảng nhìn rõ của mắt mỗi người gọi là những điểm gì?
Giải:
Giới hạn xa nhất trên khoảng nhìn rõ là điểm cực viễn; giới hạn gần nhất trên khoảng nhìn rõ là điểm cực cận.
Bài 10 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Nêu hai biểu hiện thường thấy của tật cận thị. Khắc phục tật cận thị là làm cho mắt cận có thể nhìn rõ những vật ở gần hay ở xa nhất? Kính cận là loại thấu kính gì?
Giải:
Mắt cận không nhìn thấy các vật ở xa. Khi nhìn các vật ở gần thì người cận thị phải đặt vật lại gần sát mắt. Để khắc phục tật cận thị thì người cận thị phải đeo kính phân kì sao cho có thể nhìn được rõ các vật ở xa.
Bài 11 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Kính lúp là dụng cụ dùng để làm gì? Kính lúp là loại thấu kính gì? Tiêu cự của kính lúp có đặc điểm gì?
Giải:
Kính lúp là dụng cụ dùng quan sát những vật rất nhỏ. Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ hơn 25cm.
Bài 12 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Hãy nêu một ví dụ về nguồn phát ánh sáng trắng và hai ví dụ về cách tạo ra ánh sáng đỏ.
Giải:
Ví dụ về nguồn phát ánh sáng trắng: Mặt Trời, ngọn đèn điện, đèn ống,…
Ví dụ về cách tạo ra ánh sáng đỏ:
– Dùng đèn LED đỏ.
– Chiếu ánh sáng trắng qua tấm lọc sắc màu đỏ.
– Dùng bút laze phát ra ánh sáng đỏ.
– Chiếu ánh sáng trắng lên mặt ghi của đĩa CD.
Bài 13 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Làm thế nào để biết trong chùm sáng do một đèn ống phát ra có những ánh sáng màu nào?
Giải:
Muốn biết trong chùm sáng do một đèn ống phát ra có những màu nào, ta cho chùm sáng đó chiếu qua một lăng kính hoặc chiếu vào mặt ghi của một đĩa CD.
Bài 14 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Làm thế nào để trộn hai ánh sáng có màu khác nhau? Sau khi trộn, màu của ánh sáng thu được có phải là một trong hai màu ban đầu hay không?
Giải:
Muốn trộn hai ánh sáng màu với nhau, ta cho hai chùm sáng màu đó chiếu vào cùng một chỗ trên một màn ảnh trắng, hoặc cho hai chùm sáng đó đi theo cùng một phương vào mắt. Khi trộn ánh sáng màu khác nhau thì ta được một ánh sáng có màu khác với màu của hai ánh sáng ban đâu.
Bài 15 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Chiếu ánh sáng đỏ vào 1 tờ giấy trắng, ta sẽ thấy tờ giấy có màu gì? Nếu thay bằng tờ giấy xanh, ta sẽ thấy tờ giấy có màu gì?
Giải:
Chiếu ánh sáng đỏ vào một tờ giấy trắng ta sẽ thấy tờ giây có màu đỏ.
Nếu thay tờ giấy trắng bằng tờ giấy xanh ta sẽ thấy tờ giấy đó gần như có màu đen.
Bài 16 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Trong việc sản xuất muối, người ta lấy nước biển vào các ruộng muối rồi phơi nắng. Người ta đã sử dụng tác dụng gì của ánh sáng? Tác dụng này gây ra hiện tượng gì ở nước biển?
Giải:
Trong sản xuất muối, người ta sử dụng tác dụng nhiệt của ảnh sáng Mặt Trời làm nước bay hơi để lại muối.
II. VẬN DỤNG
Bài 17 (trang 151 SGK Vật Lý 9):
Bạn Lan chiếu một tia sáng đi từ không khí vào nước rồi đo góc tới và góc khúc xạ. Hãy chỉ ra cặp số liệu nào có thể là kết quả mà bạn Lan thu được.
A. Góc tới bằng 40°30′; góc khúc xạ bằng 60°.
B. Góc tới bằng 60°; góc khúc xạ bằng 40°30′.
C. Góc tới bằng 90°; góc khúc xạ bằng 0°.
D. Góc tới bằng 0°; góc khúc xạ bằng 90°.
Đáp án:
Chọn B.
Bài 18 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Đặt một vật sáng có dạng chữ L vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, song song với mặt thấu kính, cách thấu kính 30 cm. thấu kính có tiêu cự 15 cm. Ta sẽ thu được ảnh như thế nào?
A. Ảnh thật, cách thấu kính 60 cm
B. Ảnh thật, cách thấu kính 30 cm
C. Ảnh ảo, cách thấu kính 60 cm
D. Ảnh ảo, cách thấu kính 30 cm.
Đáp án:
Chọn A.
Bài 19 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Vật kính của loại máy ảnh trên hình 47.2 (SGK trang 127) có tiêu cự cỡ bao nhiêu xentimét?
A. 1 cm
B. 5 cm
C. 20 cm
D. 40 cm
Đáp án:
Chọn B.
Bài 20 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Bác Hoàng, bác Liên và bác Sơn đi thử mắt. Bác Hoàng nhìn rõ được các vật cách mắt từ 25 cm trở ra; bác Liên nhìn rõ được các vật cách mắt từ 50 cm trở ra; còn bác Sơn chỉ nhìn rõ được các vật từ 50 cm trở lại. Mắt bác nào bị cận, mắt bác nào là mắt lão và mắt bác nào là bình thường?
A. Mắt bác Hoàng là mắt cận, mắt bác Liên bình thường, mắt bác Sơn là mắt lão
B. Mắt bác Hoàng là mắt lão mắt bác Liên bình thường, mắt bác Sơn là mắt cận
C. Mắt bác Hoàng bình thường; mắt bác Liên là mắt cận; mắt bác Sơn là mắt lão.
D. Mắt bác Hoàng bình thường, mắt bác Liên là mắt lão; mắt bác Sơn là mắt cận.
Đáp án:
Chọn D.
Bài 21 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Hãy ghép mỗi thành phần a, b, c, d với mỗi thành phần 1, 2, 3, 4 để thành câu có nội dung đúng:
a. Chiếu ánh sáng trắng qua một tấm lọc màu đỏ ta sẽ được ánh sáng…
b. Vật màu xanh có khả năng tán xạ mạnh ánh sáng…
c. Trộn ánh sáng màu vàng với ánh sáng màu xanh da trời ta sẽ được ánh sáng…
d. Mọi ánh sáng đều có…
1. tác dụng nhiệt.
2. màu lục.
3. màu xanh.
4. màu đỏ.
Đáp án:
Cách ghép đúng: a – 4; b – 3; c – 2; d – 1.
Bài 22 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Một vật sáng AB có dạng mũi tên được đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính phân kì, điểm A nằm trên trục chính, cách thấu kính 20 cm. Thấu kính có tiêu cự 20 cm.
a. Hãy vẽ ảnh của vật AB cho bởi thấu kính.
b. Đó là ảnh thật hay ảnh ảo?
c. Ảnh cách thấu kính bao nhiêu centimet?
Giải:
Cho thấu kính phân kì có tiêu cự f = 20cm; vật AB; d = 20cm, vậy ta có A ≡ F.
a) Vẽ hình.
b) A’B’ là ảnh ảo.
c) Vì điểm A trùng với điểm F, nên BO và AI là hai đường chéo của hình chữ nhật BAOI. Điểm B’ là giao điểm của hai đường chéo. A’B’ là đường trung bình của ΔABO.
Ta có: OA’= 0,5.OA = 10cm
Vậy ảnh nằm cách thấu kính 10cm.
Bài 23 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Vật kính của một máy ảnh là một thấu kính hội tụ có tiêu cự 8cm. Máy ảnh được hướng để chụp ảnh một vật cao 40cm, đặt cách máy l,2m.
a. Hãy dựng ảnh của vật trên màn hứng ảnh (không cần đúng tỉ lệ)
b. Dựa vào hình vẽ để tính độ cao của ảnh trên màn hứng ảnh.
Giải:
a) Vẽ hình:
b) AB = 40cm; OA = 120cm; OF = 8cm.
ΔOAB ~ ΔOA’B‘nên ta có hệ thức:
ΔFOI ~ ΔF’A’B’ nên ta có hệ thức:
Vì AB = OI nên:
Suy ra:
Từ (1 ) và (2) suy ra:
Thay số:
Bài 24 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Một người đứng ngắm một cái cửa cách xa 5m. Cửa cao 2m. Tính độ cao của ảnh cái cửa trên màng lưới của mắt. Coi thể thủy tinh như một thấu kính hội tụ, cách màng lưới 2cm.
Giải:
Gọi OA là khoảng cách từ mắt đến cửa => OA = 5m = 500cm.
OA’ là khoảng cách từ thuỷ tinh thể đến màng lưới => OA’ = 2cm.
AB là cái cửa =>AB = 2m = 200cm.
A’B’ là ảnh của cái cửa trên màng lưới.
ΔOAB ~ ΔOA B’ nên ta có:
Vậy ảnh A’B’ cao 0,8cm.
Bài 25 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
a. Nhìn một ngọn đèn dây tóc qua một kính lọc màu đỏ, ta thấy ánh sáng màu gì?
b. Nhìn ngọn đèn đó qua kính lọc màu lam, ta thấy ánh sáng màu gì?
c. Chập hai kính lọc nói trên với nhau và nhìn ngọn đèn, ta thấy ánh sáng màu đỏ sẫm. Đó có phải là trộn ánh sáng đỏ với ánh sáng lam hay không? Tại sao?
Giải:
a) Nhìn ngọn đèn dây tóc qua kính lọc sắc màu đỏ, ta thấy ánh sáng màu đỏ.
b) Nhìn ngọn đèn đỏ qua kính lọc sắc màu lam, ta thấy ánh sáng màu lam.
c) Chập hai kính lọc màu lam và màu đỏ lại với nhau rồi nhìn ngọn đèn dây tóc nóng sáng, ta thấy ánh sáng màu đỏ sẫm. Đó không phải là trộn ánh sáng đỏ với ánh sáng lam mà là thu được phần còn lại của chùm sáng trắng sau khi đã cản lại tất cả những ánh sáng mà mỗi kính lọc đỏ hoặc lam có thể cản lại được.
Bài 26 (trang 152 SGK Vật Lý 9):
Có một căn nhà trồng các chậu cây cảnh dưới một giàn hoa rậm rạp. Các cây cảnh bị còi cọc, rồi chết. Hiện tượng này cho thấy tầm quan trọng của tác dụng gì của ánh sáng Mặt Trời? Tại sao?
Giải:
Trồng cây cảnh dưới một giàn hoa rậm rạp thì cây cảnh sẽ bị còi cọc đi rồi chết. Vì không có ánh sáng Mặt Trời chiếu vào cây cảnh nên không có tác dụng sinh học của ánh sáng đế duy trì sự sống cho cây.
Xem thêm Bài 59. Năng lượng và sự chuyển hóa năng lượng – Giải bài tập SGK Vật Lý 9 tại đây
Trackbacks