Chữa lỗi về quan hệ từ
A. KIẾN THỨC CẨN NHỚ
Trong việc sử dụng quan hệ từ, cần tránh các lỗi sau:
1. Thiếu quan hệ từ
Ví dụ: – Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác
Chữa lại: – Đừng nên nhìn hình thức mà đánh giá kẻ khác.
2. Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa
Ví dụ: – Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
Chữa lại: – Nhà em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
3. Thừa quan hệ từ
Ví dụ: -Về hình thức có thể làm táng giá trị nội dung (thừa “về”).
Chữa lại: – Hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung.
4. Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết
Ví dụ. – Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán, không những giỏi về môn Văn.
Chữa lại: – Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán, Nam còn giỏi về môn Văn.
B. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
I. Thiếu quan hệ từ
Hai câu sau thiếu quan hệ từ ở chỗ nào? Hãy chữa lại cho đúng:
– Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác.
Câu trên thiếu quan hệ từ mà (đánh giá kẻ khác) biểu thị điều sắp xảy ra là mặt khác, đối chiếu với điều vừa được nói đến.
Có thể sửa chữa lại như sau: Đừng nên nhìn hình thức mà đánh giá kẻ khác.
– Câu tục ngữ này chỉ đúng xã hội xưa, còn ngày nay thì không đúng.
Câu trên thiếu quan hệ từ trong (xã hội xưa).
Có thể sửa chữa lại như sau: Câu tục ngữ này chỉ đúng trong xã hội xưa, còn ngày nay thì không đúng.
II. Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa
Các quan hệ từ và, để, trong hai ví dụ có diễn đạt đúng quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu không? Nên thay và, đề ở đây bằng quan hệ gì?
– Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
Quan hệ từ và dùng để biểu thị quan hệ liên hợp giữa hai sự vật, hiện tượng, quá trình, tính chất cùng loại, cùng phạm trù. Do đó, việc sử dụng quan hệ từ và ở đây là không đúng vì câu biểu thị ý nghĩa trái ngược giữa các bộ phận của câu.
Do đó, cần phải thay quan hệ từ và bằng quan hệ từ nhưng (dùng để biểu thị từ sắp nêu ngược với lí do điều vừa nói đến có thể gợi ra).
Có thể chữa lại như sau: Nhà em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
– Chim sâu rất cỏ ích cho nông dân để nó diệt sâu phá hoại mùa màng.
Quan hệ từ để dùng để biểu thị chức năng, công dụng của sự việc hoặc sự vật. Do đó, việc sử dụng quan hệ từ để ở đây là không đúng vì vế câu nó diệt sâu phá hoại mùa màng được dùng để bổ sung, giải thích cho vế câu chim sâu rất có ích cho nông dân.
Do đó, câu này cần phải thay quan hệ từ để bằng quan hệ từ vi, dùng để biểu thị điều sắp nêu ra là lí do hoặc nguyên nhân của điều được nói đến.
Có thể chữa lại như sau: Chim sâu rất có ích cho nông dân vì nó diệt sâu phá hoại mùa màng:
III. Thừa quan hệ từ
Vì sao các câu sau thiếu chủ ngữ? Hãy chữa lại cho câu văn được hoàn chỉnh.
– Qua câu ca dao “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
Câu văn sử dụng thừa quan hệ từ qua, làm cho câu thiếu chủ ngữ.
Có thể chữa lại như sau: Câu ca dao: “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ với con cái.
– Về hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thê làm thấp giá trị nội dung.
Câu văn sử dụng thừa quan hệ từ về, ìàm cho câu thiếu chủ ngữ.
Câu văn diễn đạt hai ý nghĩa trái ngược nhau, do đó có thể sử dụng quan hệ từ nhưng nối giữa hai vế của câu.
Có thể chữa lại như sau: Hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung nhưng đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội đung.
IV. Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết
Các câu (in đậm) sai ở đâu? Hãy chữa lại cho đúng.
– Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi vê môn Toán, không những giỏi vê môn Văn. Thầy giáo rất khen Nam.
Việc sử dụng quan hệ từ không những (không những giỏi về môn Vần) không có tác dụng liên kết, do đó không làm nổi bật được ý Nam là một học sinh giỏi toàn diện.
Quan hệ từ về không bắt buộc phải dùng.
Có thể chữa lại như sau: Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi môn Toán mà còn giỏi môn Văn. Thầy giáo rất khen Nam.
– Nó thích tâm sự với mẹ, không thích với chị.
Quan hệ từ với ở đây không có tác dụng liên kết.
Có thể chữa lại như sau: Nó thích tâm sự cùng mẹ, không thích tâm sự cùng chị.
C. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập này yêu cầu các em thêm quan hệ từ thích hợp (có thể thêm hoặc bớt một vài từ khác) để hoàn chỉnh câu:
– Nó chăm chú nghe kể chuyện đầu đến cuối.
– Con xin báo một tin vui cha mẹ mừng.
Để nhận diện câu thiếu quan hệ từ, các em cần:
– Đọc chậm rãi từng câu để phát hiện câu thiếu quan hệ từ ở chỗ nào.
– Dựa vào ý nghĩa và lôgíc của câu để thêm quan hệ từ thích hợp.
Cụ thể:
– Nó chăm chú nghe kể chuyện từ đầu đến cuối.
– Con xin báo một tin vui để cha mẹ mừng.
2. Bài tập này yêu cầu các em thay những quan hệ từ dùng sai bằng những quan hệ từ thích hợp.
Để làm bài tập này các em cần:
– Đọc kĩ từng câu.
– Xem xét bộ phận câu ở trước và sau từ in đậm có quan hệ vối nhau như thế nào. Từ đó, các em dễ dàng tìm được quan hệ từ thích hợp để thay thế cho quan hệ từ dùng sai.
Cụ thể:
– Ngày nay, chúng ta củng có quan niệm như cha ông ta xưa, lấy đạo đức, tài năng làm trọng.
– Dù nước sơn có đẹp đến mấy mà chất gỗ không tốt thì đồ vật cũng không bền được.
– Không nên chỉ đánh giá cao con người về hình thức bên ngoài mà nên đánh giá con người về những hành động, cử chỉ, cách đối xử của họ.
3. Bài tập này yêu cầu các em chữa lại các câu cho hoàn chỉnh.
Có thể nhận thấy các câu dẫn trong bài tập dùng thừa quan hệ từ do đó dẫn đến việc câu bị thiếu mất chủ ngữ.
Cách chữa: Lược bỏ quan hệ từ đứng ở đầu câu.
Cụ thể:
– Bản thân em còn nhiều thiếu sót, em hứa sẽ tích cực sửa chữa.
– Câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” cho em hiểu đạo lí làm người là phải giúp đỡ người khác.
– Bài thơ này đã nói lên tình cảm của Bác Hồ đối với thiếu nhi.
4. Bài tập này yêu cầu các em xác định các quan hệ từ in đậm trong các câu dẫn ở SGK, trang 108 được dùng đúng hay sai.
Cụ thể:
– Các câu dùng quan hệ từ đúng: a, b, d, h.
– Các câu dùng quan hệ từ không đúng: c, e, g, i.
c) Chúng ta phải sống cho thế nào để chan hoà với mọi người.
Bỏ quan hệ từ cho.
Có thể chữa lại như sau: Chúng ta phải sống thế nào để chan hoà với mọi người.
e) Phải luôn luôn chống tư tưởng chỉ bo bo bảo vệ quyền lợi bản thân của mình.
Chuyển quan hệ từ của lên trước từ bản thân.
Có thể chữa lại như sau: Phải luôn luôn chống tư tưởng chỉ bo bo bảo vệ quyền lợi của bản thân mình.
g) Sống trong xã hội của phong kiến đương thời, nhân dân ta bị áp bức bóc lột vô cùng tàn bạo.
Bỏ quan hệ từ của.
Có thể chữa lại như sau: Sống trong xã hội phong kiến đương thời, nhân dân ta bị áp bức bóc lột vô cùng tàn bạo.
i) Giá trời mưa, con đường này sẽ rất trơn.
Thay quan hệ từ giá bằng cặp từ chỉ quan hệ nhân – quả: nếu… thì…
Nếu trời mưa thì con đường này sẽ rất trơn.
5. Trao đổi bài tập làm văn với một bạn trong tổ học tập. Nếu bạn có dùng sai quan hệ từ, em nên phân tích cho bạn rõ tại sao lại sai và nên chữa lại như thế nào.
Học sinh tự làm.
Comments mới nhất